Proverbs 3
1 My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,
Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:
2 For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.
Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.
3 Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,
Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:
4 And find grace and good understanding In the eyes of God and man.
Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.
5 Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.
Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:
6 In all your ways know Him, And He makes your paths straight.
Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.
7 Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.
Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:
8 It is healing to your navel, And moistening to your bones.
Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.
9 Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;
Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:
10 And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.
Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.
11 Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,
Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:
12 For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.
Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.
13 O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.
Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.
14 For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.
Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.
15 She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.
Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,
16 Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.
Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.
17 Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.
Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.
18 She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.
Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.
19 YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.
Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.
20 By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.
Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.
21 My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,
Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;
22 And they are life to your soul, and grace to your neck.
Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.
23 Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.
Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.
24 If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.
Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.
25 Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.
Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:
26 For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.
Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.
27 Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].
Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.
28 Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.
Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.
29 Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.
Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.
30 Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.
Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.
31 Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.
Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.
32 For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.
Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.
33 The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.
Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.
34 If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.
Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.
35 The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!
Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.
