Proverbs 3
1 My son! Do not forget my law, And let your heart keep my commands,
Anakko, saanmo a liplipatan dagiti bilbilinko, ken tungpalem dagiti sursurok dita pusom,
2 For [the] length of [your] days and years, Life and peace they add to you.
ta inayonda kenka ti atiddog nga al-aldaw, ken tawtawen ti panagbiag, ken talna.
3 Do not let kindness and truth forsake you, Bind them on your neck, Write them on the tablet of your heart,
Saanmo nga ipalubos a panawannaka ti kinapudno ti tulag ken kinamatalek, maiyarig dagitoy iti kwintas nga igalutmo iti tengngedmo, isuratmo dagitoy dita pusom.
4 And find grace and good understanding In the eyes of God and man.
Iti kasta makasarakkanto iti pabor ken nasayaat a pakasaritaan iti imatang ti Dios ken tao.
5 Trust to YHWH with all your heart, And do not lean to your own understanding.
Agtalekka kenni Yahweh iti amin a pusom ken saanka nga agtalek iti bukodmo a pannakaawat;
6 In all your ways know Him, And He makes your paths straight.
iti amin a dalanmo, bigbigem isuna ket palintegennanto dagiti pagnaam.
7 Do not be wise in your own eyes, Fear YHWH, and turn aside from evil.
Saanmo nga ipagarup a masiribka; agbutengka kenni Yahweh ket tallikudam ti kinadakes.
8 It is healing to your navel, And moistening to your bones.
Agbalinto daytoy a pannakapaimbag ti lasagmo ken pannakapapigsa ti bagim.
9 Honor YHWH from your substance, And from the beginning of all your increase;
Dayawem ni Yahweh iti kinabaknangmo ken kadagiti umuna a bunga dagiti amin nga apitmo,
10 And your barns are filled [with] plenty, And your presses break forth [with] new wine.
ket mapnonto dagiti kamaligmo ken aglupluppiasto dagiti burnaymo, a napno iti baro nga arak.
11 Discipline of YHWH, my son, do not despise, And do not be distressed with His reproof,
Anakko, saanmo a laisen ti panangdisiplina ni Yahweh ken saanmo a guraen ti panangtubngarna,
12 For whom YHWH loves He reproves, Even as a father the son He is pleased with.
ta disdisiplinaen ni Yahweh dagiti ay-ayatenna, a kas iti panangdisiplina ti maysa nga ama iti anakna a makaay-ayo kenkuana.
13 O the blessedness of a man [who] has found wisdom, And of a man [who] brings forth understanding.
Naragsak ti makasarak iti kinasirib, makagun-od met isuna iti pannakaawat.
14 For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold—her increase.
Nasaysayaat ti magun-odmo iti kinasirib ngem iti magun-odmo iti pirak ken nasaysayaat ti magungguna iti kinasirib ngem iti balitok.
15 She [is] precious above rubies, And all your pleasures are not comparable to her.
Napatpateg ti kinasirib ngem kadagiti alahas ken awan kadagiti tartarigagayam ti maiyasping kenkuana.
16 Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honor.
Adda iti makannawan nga imana dagiti al-aldaw; adda iti makannigid nga imana dagiti kinabaknang ken pammadayaw.
17 Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.
Dagiti wagasna ket wagwagas ti kinaimbag ken amin dagiti wagasna ket talna.
18 She [is] a tree of life to those laying hold on her, And whoever is retaining her [is] blessed.
Isuna ket maiyarig a kayo ti biag kadagiti kumpet kenkuana, naragsak dagiti agtalinaed iti daytoy.
19 YHWH founded the earth by wisdom, He prepared the heavens by understanding.
Babaen iti kinasirib ket inaramid ni Yahweh ti daga, babaen iti kinalaingna ket inkabilna dagiti adda iti langit.
20 By His knowledge depths have been broken, And clouds drop dew.
Babaen iti pannakaammona ket naglukat dagiti yuyeng ken intinnag dagiti ulep ti linnaawda.
21 My son! Do not let them turn from your eyes, Keep wisdom and thoughtfulness,
Anakko, salimetmetam ti naimbag a panangukom ken pannakaammo, ken saanmo nga isinsina ti panagkitam kadagitoy.
22 And they are life to your soul, and grace to your neck.
Agbalindanto a biag ti kararuam ken a kuwintas ti bendision nga isuotmo iti tengngedmo.
23 Then you go your way confidently, And your foot does not stumble.
Ket magnakanto iti dalanmo a sitatalged ken saanto a maitibkol ti sakam;
24 If you lie down, you are not afraid, Indeed, you have lain down, And your sleep has been sweet.
inton agiddaka, saankanto nga agbuteng; inton agiddaka, mayatto ti pannaturogmo.
25 Do not be afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it comes.
Saanka nga agbuteng iti inton adda kellaat a dumteng ti pagbutngan wenno panangdadael dagiti nadadangkes,
26 For YHWH is at your side, And He has kept your foot from capture.
ta addanto ni Yahweh iti abaymo ket saluadannanto ta sakam manipud iti pannakapalab-ogna.
27 Do not withhold good from its owners, When your hand [is] toward God to do [it].
Saanmo nga iyimot ti kinaimbag kadagiti maikari iti daytoy, no adda kabaelam a mangaramid iti daytoy.
28 Do not say to your friend, “Go, and return, and tomorrow I give,” When substance [is] with you.
Saanmo a kunaen iti kaarrubam, “Agsublikanto no bigat ket itedkonto kenka,” idinto nga addan kenka ti kuarta.
29 Do not devise evil against your neighbor, And he sitting confidently with you.
Saanka nga agpanggep a mangdangran iti kaarrubam— ti agnanaed iti asidegmo ken agtaltalek kenka.
30 Do not strive with a man without cause, If he has not done you evil.
Saanka a makirinikiar nga awan gapgapuna iti maysa a tao, idinto nga awan inaramidna kenka a dakes.
31 Do not be envious of a man of violence, Nor fix on any of his ways.
Saanka nga umapal iti naranggas a tao wenno mangpili iti aniaman kadagiti wagasna.
32 For the perverted [is] an abomination to YHWH, And His secret counsel [is] with the upright.
Ta ti ulbod a tao ket makarimon kenni Yahweh, ngem iyasidegna kenkuana dagiti nalinteg a tattao.
33 The curse of YHWH [is] in the house of the wicked. And He blesses the habitation of the righteous.
Ti lunod ni Yahweh ket adda iti balay dagiti nadangkes a tattao, ngem benbendisionanna ti pagtaengan dagiti nalinteg a tattao.
34 If He scorns the scorners, Yet He gives grace to the humble.
Lalaisenna dagiti mananglais, ngem kakaasianna dagiti napakumbaba a tattao.
35 The wise inherit glory, And fools are bearing away shame!
Tawiden dagiti nasirib a tattao ti pammadayaw, ngem maibabainto dagiti maag.
