Proverbs 29

1 A man often reproved, hardening the neck, Is suddenly broken, and there is no healing.

کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

2 In the multiplying of the righteous the people rejoice, And in the ruling of the wicked the people sigh.

وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

3 A man loving wisdom makes his father glad, And a friend of harlots destroys wealth.

پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

4 A king establishes a land by judgment, And one receiving gifts throws it down.

پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

5 A man taking a portion above his neighbor, Spreads a net for his own steps.

شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

6 A snare [is] in the transgression of the evil, And the righteous sing and rejoice.

بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

7 The righteous knows the plea of the poor, The wicked does not understand knowledge.

شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

8 Men of scorning ensnare a city, And the wise turn back anger.

شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

9 A wise man is judged by the foolish man, And he has been angry, And he has laughed, and there is no rest.

اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

10 Men of blood hate the perfect, And the upright seek his soul.

افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

11 A fool brings out all his mind, And the wise restrains it until afterward.

آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

12 A ruler who is attending to lying words, All his ministers [are] wicked.

اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

13 The poor and the man of frauds have met together, YHWH is enlightening the eyes of them both.

فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

14 A king that is judging the poor with truth, His throne is established forever.

پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

15 A rod and reproof give wisdom, And a youth let away is shaming his mother.

برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

16 In the multiplying of the wicked transgression multiplies, And the righteous look on their fall.

وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

17 Discipline your son, and he gives you comfort, Indeed, he gives delights to your soul.

فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

18 A people is made naked without a vision, And whoever is keeping the Law, O his blessedness!

در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

19 By words a servant is not instructed though he understand, And there is nothing answering.

خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

20 You have seen a man hasty in his words! More hope of a fool than of him.

شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

21 Whoever is bringing up his servant delicately, from youth, [At] his latter end he is also continuator.

غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

22 An angry man stirs up contention, And a furious man is multiplying transgression.

شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

23 The pride of man humbles him, And humility of spirit upholds honor.

تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

24 Whoever is sharing with a thief is hating his own soul, He hears execration, and does not tell.

کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

25 Fear of man causes a snare, And the confident in YHWH is set on high.

کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

26 Many are seeking the face of a ruler, And the judgment of each [is] from YHWH.

بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

27 The perverse man [is] an abomination to the righteous, And the upright in the way [is] an abomination to the wicked!

درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.