Proverbs 26
1 As snow in summer, and as rain in harvest, So honor [is] not fitting for a fool.
Sama sa niyebe sa ting-init o sa ulan sa ting-ani, busa dili angay pasidunggan ang buangbuang.
2 As a bird by wandering, as a swallow by flying, So reviling without cause does not come.
Sama ka paspas sa goryon ug sa sayaw nga nagpaingon ug nagpabalik samtang sila naglupad, busa dili makadulot ang tunglo nga wala nagakaangay.
3 A whip is for a horse, a bridle for a donkey, And a rod for the back of fools.
Ang latos alang sa kabayo, ang renda alang sa asno, ug ang bunal alang sa likod sa mga buangbuang.
4 Do not answer a fool according to his folly, Lest you are like to him—even you.
Ayaw tubaga ang buangbuang ug moapil sa iyang mga kabuang, o mahisama ka usab kaniya.
5 Answer a fool according to his folly, Lest he is wise in his own eyes.
Tubaga ang buangbuang ug apil sa iyang kabuang, aron dili siya mahimong maalamon sa iyang kaugalingong mga mata.
6 He is cutting off feet, he is drinking injury, Who is sending things by the hand of a fool.
Si bisan kinsa nga magpadala ug mensahe pinaagi sa kamot sa buangbuang nagputol sa iyang kaugalingong tiil ug miinom sa kadaotan.
7 The two legs of the lame have been weak, And an allegory in the mouth of fools.
Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa nagbitay nga tiil sa mga paralitiko.
8 As one who is binding a stone in a sling, So [is] he who is giving honor to a fool.
Ang pagpasidungog sa usa ka buangbuang sama lamang sa paghigot ug bato sa lambuyog.
9 A thorn has gone up into the hand of a drunkard, And an allegory in the mouth of fools.
Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa hubog nga mikab-ot ug sampinit sa iyang kamot.
10 The Former of all [is] great, And He is rewarding a fool, And is rewarding transgressors.
Ang mamamana nga mosamad sa tanan sama lamang niadtong nagpatrabaho ug usa ka buang-buang o si bisan kinsa na lamang nga molabay.
11 As a dog has returned to its vomit, A fool is repeating his folly.
Sama sa iro nga mobalik ug kaon sa iyang sinuka, busa mao usab ang buangbuang nga mousab sa iyang kabuang.
12 You have seen a man wise in his own eyes, More hope of a fool than of him!
Nakakita ka ba ug tawo nga maalamon sa iyang kaugalingong mga mata? Mas aduna pay paglaom ang mga buangbuang kay kaniya.
13 The slothful has said, “A lion [is] in the way, A lion [is] in the broad places.”
Moingon ang tawo nga tapolan, “Adunay liyon sa dalan! Adunay liyon taliwala sa mga hawanan!”
14 The door turns around on its hinge, And the slothful on his bed.
Sama sa pultahan nga masirado ug maabli pinaagi sa bisagra niini, mao man usab ang tapolan nga tawo nga anaa sa iyahang higdaanan.
15 The slothful has hid his hand in a dish, He is weary of bringing it back to his mouth.
Ikab-ot sa tawong tapolan ang iyang kamot ngadto sa pagkaon apan wala siyay kusog aron sa paghungit niini sa iyang baba.
16 Wiser [is] the slothful in his own eyes, Than seven [men] returning a reason.
Gilantaw sa tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa sa pito ka tawong adunay panabot.
17 Laying hold on the ears of a dog, [Is] a passer-by making himself wrath for strife [that is] not his own.
Sama sa tawo nga mogunit sa dalunggan sa iro, ang lumalabay nga nasuko tungod sa usa ka suliran nga dili iyaha.
18 As [one] pretending to be feeble, Who is casting sparks, arrows, and death,
Sama sa nasuko nga tawo nga namana gamit ang nagkalayo nga mga udyong,
19 So has a man deceived his neighbor, And has said, “Am I not playing?”
ang tawo nga nanglimbong sa iyang silingan ug moingon, “Wala ba diay ako nangumidya lang?”
20 Fire is going out without wood, And contention ceases without a tale-bearer,
Kay ang kakulangon sa sugnod, mapalong ang kalayo; ug kung walay manglibak mohunong ang panaglalis.
21 Coal to burning coals, and wood to fire, And a man of contentions to kindle strife.
Sama nga ang uling mahimong nagdilaab nga baga ug ang kahoy mahimong kalayo, mao man usab ang malalison nga tawo nga mohaling sa panag-away.
22 The words of a tale-bearer [are] as self-inflicted wounds, And they have gone down [to] the inner parts of the heart.
Sama sa lamiang pagkaon ang mga pulong nga libak; mosulod sila ngadto sa kinasuloran nga mga bahin sa lawas.
23 Silver of dross spread over potsherd, [Are] burning lips and an evil heart.
Ang plata nga gitabon sa kulon sama sa nagdilaab nga mga ngabil ug daotan nga kasingkasing.
24 A hater pretends by his lips, And he places deceit in his heart,
Ang tawo nga nasilag sa uban makatago sa iyang mga gibati pinaagi sa iyang mga ngabil ug gilimbongan niya ang iyang kaugalingon.
25 When his voice is gracious do not trust in him, For seven abominations [are] in his heart.
Malumo siya nga mosulti, apan ayaw ug tuo kaniya, tungod kay adunay pito ka daotan sa iyang kasingkasing.
26 Hatred is covered by deceit, Its wickedness is revealed in an assembly.
Bisan tuod ug gitabonan sa paglimbong ang iyang pagdumot, ang iyang kadaotan mapadayag diha sa kadaghanan.
27 Whoever is digging a pit falls into it, And the roller of a stone, it turns to him.
Si bisan kinsa nga mokalot ug bung-aw maoy mahulog niini ug ang tawo nga moligid sa bato maoy maligiran niini.
28 A lying tongue hates its bruised ones, And a flattering mouth works an overthrow!
Gikasilagan sa bakakon nga dila ang mga tawo nga gidugmok niini ug ang maulog-ulogon nga baba nagdala ug kadaot.
