Proverbs 25
1 These are also proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed:
To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
2 The glory of God [is] to hide a thing, And the glory of kings [is] to search out a matter.
Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
3 The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings—[are] unsearchable.
Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
4 Take away dross from silver, And a vessel goes forth for the refiner,
Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
5 Take away the wicked before a king, And his throne is established in righteousness.
Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
6 Do not honor yourself before a king, And do not stand in the place of the great.
Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
7 For better [that] he has said to you, “Come up here,” Than [that] he humbles you before a noble, Whom your eyes have seen.
Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
8 Do not go forth to strive, hurry, turn, What do you do in its latter end, When your neighbor causes you to blush?
Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
9 Plead your cause with your neighbor, And do not reveal the secret counsel of another,
Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
10 Lest the hearer put you to shame, And your evil report not turn back.
By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
11 Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
12 A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
13 As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And he refreshes the soul of his masters.
Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
14 Clouds and wind without rain, [Is] a man boasting himself in a false gift.
Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 A ruler is persuaded by long-suffering, And a soft tongue breaks a bone.
Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
16 You have found honey—eat your sufficiency, Lest you are satiated [with] it, and have vomited it.
Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
17 Withdraw your foot from your neighbor’s house, Lest he is satiated [with] you, and has hated you.
Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
18 A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying a false testimony against his neighbor.
Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
19 A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
20 Whoever is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on natron, And a singer of songs on a sad heart.
[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
21 If he who is hating you hungers, cause him to eat bread, And if he thirsts, cause him to drink water.
Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
22 For you are putting coals on his head, And YHWH gives repayment to you.
Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
23 A north wind brings forth rain, And a secret tongue—indignant faces.
[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
24 Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
25 [As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
26 A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
27 The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one’s own honor—honor.
Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
28 A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
