Proverbs 25
1 These are also proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed:
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 The glory of God [is] to hide a thing, And the glory of kings [is] to search out a matter.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings—[are] unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away dross from silver, And a vessel goes forth for the refiner,
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked before a king, And his throne is established in righteousness.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Do not honor yourself before a king, And do not stand in the place of the great.
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For better [that] he has said to you, “Come up here,” Than [that] he humbles you before a noble, Whom your eyes have seen.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Do not go forth to strive, hurry, turn, What do you do in its latter end, When your neighbor causes you to blush?
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Plead your cause with your neighbor, And do not reveal the secret counsel of another,
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest the hearer put you to shame, And your evil report not turn back.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And he refreshes the soul of his masters.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 Clouds and wind without rain, [Is] a man boasting himself in a false gift.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 A ruler is persuaded by long-suffering, And a soft tongue breaks a bone.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 You have found honey—eat your sufficiency, Lest you are satiated [with] it, and have vomited it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdraw your foot from your neighbor’s house, Lest he is satiated [with] you, and has hated you.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying a false testimony against his neighbor.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 Whoever is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on natron, And a singer of songs on a sad heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If he who is hating you hungers, cause him to eat bread, And if he thirsts, cause him to drink water.
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For you are putting coals on his head, And YHWH gives repayment to you.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 A north wind brings forth rain, And a secret tongue—indignant faces.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 [As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one’s own honor—honor.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
