Proverbs 25
1 These are also proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed:
| ئەمانەش هەر پەندی سلێمانن کە پیاوەکانی حەزقیای پاشای یەهودا نووسیویانەتەوە: |
2 The glory of God [is] to hide a thing, And the glory of kings [is] to search out a matter.
| شکۆمەندیی خودا لە شاردنەوەی بابەتدایە، شکۆمەندیی پاشایانیش لە لێکۆڵینەوەی بابەتدایە. |
3 The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings—[are] unsearchable.
| هەروەک ئاسمان بۆ بەرزییە و زەوی بۆ قووڵییە، دڵی پاشایانیش ناپشکنرێت. |
4 Take away dross from silver, And a vessel goes forth for the refiner,
| خڵت لە زیو داماڵە، ئەو کاتە دەتوانرێت کەرەستەی لێ دروستبکرێت. |
5 Take away the wicked before a king, And his throne is established in righteousness.
| بەدکار لەبەردەم پاشا داماڵە، بە ڕاستودروستی تەختەکەی دەچەسپێت. |
6 Do not honor yourself before a king, And do not stand in the place of the great.
| لەبەردەم پاشا خۆت بەرز مەکەرەوە، لە شوێنی گەورە پیاوان ڕامەوەستە. |
7 For better [that] he has said to you, “Come up here,” Than [that] he humbles you before a noble, Whom your eyes have seen.
| وا چاکترە پێت بگوترێت: «سەربکەوە بۆ ئێرە،» نەک لەلای میر تەریق بیتەوە. ئەوەی بە چاوی خۆت بینیت، |
8 Do not go forth to strive, hurry, turn, What do you do in its latter end, When your neighbor causes you to blush?
| خێرا مەیبە بۆ دادگا، چونکە لە کۆتاییەکەی چی دەکەیت ئەگەر دراوسێکەت شەرمەزاری کردیت؟ |
9 Plead your cause with your neighbor, And do not reveal the secret counsel of another,
| کە باسی کێشەکەت دەکەیت لەگەڵ دراوسێکەت، نهێنی خەڵکی دیکە مەدرکێنە، |
10 Lest the hearer put you to shame, And your evil report not turn back.
| نەوەک گوێگرێک شەرمەزارت بکات، جا ناوە زڕاوەکەت لێ نابێتەوە. |
11 Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
| سێوێکی زێڕە و لە زیو گیراوە، ئەو قسەیەی لە کاتی خۆیدا دەکرێت. |
12 A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
| وەک گوارەی زێڕە و خشڵی زێڕی بێگەردە، سەرزەنشتی دانا بۆ گوێی بیسەر. |
13 As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And he refreshes the soul of his masters.
| وەک ساردی بەفرە لە ڕۆژی دروێنەدا، نوێنەری دەستپاک بۆ ئەوانەی دەینێرن، دڵی گەورەکانی فێنک دەکاتەوە. |
14 Clouds and wind without rain, [Is] a man boasting himself in a false gift.
| هەور و بای بێ بارانە، ئەوەی شانازی بە دیاری بکات و نەیبەخشێت. |
15 A ruler is persuaded by long-suffering, And a soft tongue breaks a bone.
| بە نەسرەوتن فەرمانڕەوا قایل دەکرێت، زمانی نەرمیش ئێسک دەشکێنێت. |
16 You have found honey—eat your sufficiency, Lest you are satiated [with] it, and have vomited it.
| ئەگەر هەنگوینت دۆزییەوە بەگوێرەی پێویست بیخۆ، ئەگینا پڕ دەبیت و دەیڕشێنیتەوە. |
17 Withdraw your foot from your neighbor’s house, Lest he is satiated [with] you, and has hated you.
| بە کەمی پێت لە ماڵی دراوسێکەت دابنێ، ئەگینا لێت تێر دەبێت و ڕقی لێت دەبێتەوە. |
18 A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying a false testimony against his neighbor.
| وەک کوتەک و شمشێر و تیری تیژە، ئەوەی شایەتی درۆ لەسەر دراوسێکەی بدات. |
19 A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
| وەک ددانی کلۆر و قاچی لەجێ چووە، پشتبەستن بە ناپاک لە ڕۆژی تەنگانەدا. |
20 Whoever is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on natron, And a singer of songs on a sad heart.
| وەک داکەندنی بەرگ لە ڕۆژی سەرمادا، یان سرکەیە بەسەر سۆدەدا، چڕینی گۆرانی بۆ دڵتەنگ. |
21 If he who is hating you hungers, cause him to eat bread, And if he thirsts, cause him to drink water.
| ئەگەر دوژمنەکەت برسی بوو نانی دەرخوارد بدە، ئەگەر تینووی بوو ئاوی بدەرێ. |
22 For you are putting coals on his head, And YHWH gives repayment to you.
| بەمە پشکۆ لەسەر سەری کەڵەکە دەکەیت، یەزدانیش پاداشتت دەداتەوە. |
23 A north wind brings forth rain, And a secret tongue—indignant faces.
| بای باکوور باران دەهێنێت، زمانی پاشملەش ڕووی گرژ. |
24 Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
| باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی. |
25 [As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
| وەک ئاوی ساردە بۆ گیانێکی شەکەت، هەواڵی خۆش لە وڵاتێکی دوور. |
26 A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
| وەک کانییەکی لێڵ و بیرێکی بۆگەنە، ئەو کەسە ڕاستودروستەی لەبەردەم بەدکار کۆڵ دەدات. |
27 The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one’s own honor—honor.
| زۆر خواردنی هەنگوین باش نییە، ڕێزدار نابێت ئەوەی داوای ڕێزلێنان بۆ خۆی دەکات. |
28 A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
| وەک شارێکی ڕووخاوی بێ شوورایە، ئەو پیاوەی بەسەر خۆیدا زاڵ نەبێت. |
