Proverbs 24
1 Do not be envious of evil men, And do not desire to be with them.
Huwag kang mananaghili sa mga masamang tao, ni magnasa ka man na masama sa kanila:
2 For their heart meditates [on] destruction, And their lips speak perverseness.
Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati, at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
3 A house is built by wisdom, And it establishes itself by understanding.
Sa karunungan ay natatayo ang bahay; at sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
4 And the inner parts are filled by knowledge, [With] all precious and pleasant wealth.
At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid, ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
5 The wise [is] mighty in strength, And a man of knowledge is strengthening power,
Ang pantas na tao ay malakas; Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
6 For you make war for yourself by plans, And deliverance [is] in a multitude of counselors.
Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka: at sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
7 Wisdom [is] high for a fool, he does not open his mouth in the gate.
Karunungan ay totoong mataas sa ganang mangmang: hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
8 Whoever is devising to do evil, They call him a master of wicked thoughts.
Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan, tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
9 The thought of folly [is] sin, And a scorner [is] an abomination to man.
Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan: at ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
10 You have showed yourself weak in a day of adversity, Your power is restricted,
Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan, ang iyong kalakasan ay munti.
11 If [from] delivering those taken to death, And you take back those slipping to the slaughter.
Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan, at ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
12 When you say, “Behold, we did not know this.” Is the Ponderer of hearts not He who understands? And the Keeper of your soul He who knows? And He has rendered to man according to his work.
Kung iyong sinasabi, narito, hindi kami nakakaalam nito: hindi ba niya binubulay na tumitimbang ng mga puso? At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman? At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
13 My son, eat honey that [is] good, And the honeycomb [is] sweet to your palate.
Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti; at ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
14 So [is] the knowledge of wisdom to your soul, If you have found that there is a posterity And your hope is not cut off.
Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa: kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan, at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
15 Do not lay wait, O wicked one, At the habitation of the righteous. Do not spoil his resting place.
Huwag kang bumakay, Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid; huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
16 For the righteous fall and rise seven [times], And the wicked stumble in evil.
Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli: nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
17 Do not rejoice in the falling of your enemy, And do not let your heart be joyful in his stumbling,
Huwag kang magalak pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal, at huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
18 Lest YHWH see, and [it be] evil in His eyes, And He has turned His anger from off him.
Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya, at kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
19 Do not fret yourself at evildoers, do not be envious at the wicked,
Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama; ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
20 For there is not a posterity to the evil, The lamp of the wicked is extinguished.
Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao; ang ilawan ng masama ay papatayin.
21 Fear YHWH, my son, and the king, Do not mix yourself up with changers,
Anak ko, matakot ka sa Panginoon at sa hari: at huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
22 For their calamity rises suddenly, And the ruin of them both—who knows!
Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla; at sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
23 These are also for the wise: [It] is not good to discern faces in judgment.
Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas. Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
24 Whoever is saying to the wicked, “You [are] righteous,” Peoples execrate him—nations abhor him.
Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid; susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
25 And it is pleasant to those reproving, And a good blessing comes on them.
Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran, at ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
26 He who is returning straightforward words kisses lips.
Siya'y humahalik sa mga labi niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
27 Prepare your work in an out-place, And make it ready in the field—go afterward, Then you have built your house.
Ihanda mo ang iyong gawa sa labas, at ihanda mo sa iyo sa parang; at pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
28 Do not be a witness against your neighbor for nothing, Or you have enticed with your lips.
Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan; at huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
29 Do not say, “As he did to me, so I do to him, I render to each according to his work.”
Huwag mong sabihin, gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin: aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
30 I passed by near the field of a slothful man, And near the vineyard of a man lacking heart.
Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad, at sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
31 And behold, it has gone up—all of it—thorns! Nettles have covered its face, And its stone wall has been broken down.
At, narito, tinubuang lahat ng mga tinik, ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag, at ang bakod na bato ay nabagsak.
32 And I see—I set my heart, I have seen—I have received instruction,
Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti: aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
33 A little sleep—a little slumber—A little folding of the hands to lie down.
Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
34 And your poverty has come [as] a traveler, And your want as an armed man!
Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw; at ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.
