Proverbs 23
1 When you sit to eat with a ruler, Diligently consider that which [is] before you,
Kiam vi sidiĝos, por manĝi kun reganto, Rigardu bone, kio estas antaŭ vi;
2 And you have put a knife to your throat, If you [are] a man of appetite.
Kaj vi metu tranĉilon al via gorĝo, Se vi estas avidulo.
3 Have no desire to his delicacies, seeing it [is] lying food.
Ne deziru liajn bongustajn manĝojn; Ĉar ĝi estas trompa pano.
4 Do not labor to make wealth, Cease from your own understanding, Do you cause your eyes to fly on it? Then it is not.
Ne penu riĉiĝi; Forlasu vian pripensadon.
5 For wealth makes wings to itself, It flies to the heavens as an eagle.
Ĉu vi direktos viajn okulojn al ĝi? ĝi jam ne ekzistos; Ĉar riĉeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al la ĉielo.
6 Do not eat the bread of an evil eye, And have no desire to his delicacies,
Ne manĝu panon de malbondeziranto, Kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn.
7 For as he has thought in his soul, so he [is]. “Eat and drink,” he says to you, And his heart [is] not with you.
Ĉar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaŭ estas: Manĝu kaj trinku, li diros al vi, Sed lia koro ne estas kun vi.
8 You vomit up your morsel you have eaten, And have marred your words that [are] sweet.
La pecon, kiun vi manĝis, vi elvomos; Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.
9 Do not speak in the ears of a fool, For he treads on the wisdom of your words.
En la orelojn de malsaĝulo ne parolu; Ĉar li malŝatos la saĝecon de viaj vortoj.
10 Do not remove a border of ancient times, And do not enter into fields of the fatherless,
Ne forŝovu la antikvajn limojn, Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.
11 For their Redeemer [is] strong, He pleads their cause with you.
Ĉar ilia Liberiganto estas forta; Li defendos ilian aferon kontraŭ vi.
12 Bring your heart to instruction, And your ear to sayings of knowledge.
Elmetu vian koron al instruo Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.
13 Do not withhold discipline from a youth, When you strike him with a rod he does not die.
Ne malvolu puni knabon: Se vi batos lin per kano, li ne mortos.
Vi batos lin per kano, Kaj lian animon vi savos de Ŝeol. (Sheol h7585)
15 My son, if your heart has been wise, My heart rejoices, even mine,
Mia filo, se via koro estos saĝa, Tiam ĝojos ankaŭ mia koro.
16 And my reins exult when your lips speak uprightly.
Kaj mia internaĵo ĝojos, Kiam viaj lipoj parolos ĝustaĵon.
17 Do not let your heart be envious at sinners, But—in the fear of YHWH all the day.
Via koro sin tiru ne al pekuloj, Sed al timo antaŭ la Eternulo ĉiutage.
18 For is there a posterity? Then your hope is not cut off.
Ĉar ekzistas estonteco, Kaj via espero ne perdiĝos.
19 Hear, my son, and be wise, And make your heart blessed in the way,
Aŭskultu vi, mia filo, kaj estu saĝa, Kaj direktu vian koron al la ĝusta vojo.
20 Do not become drunk with wine, Among gluttonous ones of flesh,
Ne estu inter la drinkantoj de vino, Inter tiuj, kiuj manĝas tro da viando;
21 For the drunkard and glutton become poor, And drowsiness clothes with rags.
Ĉar drinkemulo kaj manĝegemulo malriĉiĝos, Kaj dormemulo havos sur si ĉifonaĵojn.
22 Listen to your father, who begot you, And do not despise your mother when she has become old.
Aŭskultu vian patron, kiu vin naskigis, Kaj ne malŝatu vian patrinon, kiam ŝi maljuniĝos.
23 Buy truth, and do not sell, Wisdom, and instruction, and understanding,
Veron aĉetu, kaj ne vendu saĝon Kaj instruon kaj prudenton.
24 The father of the righteous rejoices greatly, The begetter of the wise rejoices in him.
Grandan ĝojon havas patro de virtulo, Kaj naskinto de saĝulo ĝojos pro li.
25 Your father and your mother rejoice, Indeed, she bearing you is joyful.
Via patro kaj via patrino ĝojos, Kaj via naskintino triumfos.
26 Give, my son, your heart to me, And let your eyes watch my ways.
Donu, mia filo, vian koron al mi, Kaj al viaj okuloj plaĉu miaj vojoj.
27 For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a narrow pit.
Ĉar malĉastulino estas profunda foso, Kaj fremda edzino estas malvasta puto.
28 She also, as catching prey, lies in wait, And she increases the treacherous among men.
Ŝi embuskas kiel rabisto, Kaj kolektas ĉirkaŭ si perfidulojn.
29 Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaint? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
Ĉe kiu estas ploro? ĉe kiu estas ĝemoj? ĉe kiu estas malpaco? Ĉe kiu estas plendoj? ĉe kiu estas senkaŭzaj batoj? Ĉe kiu estas malklaraj okuloj?
30 Those lingering by the wine, Those going in to search out mixed wine.
Ĉe tiuj, kiuj sidas malfrue ĉe vino, Ĉe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaĵon.
31 Do not see wine when it shows itself red, When it gives its color in the cup, It goes up and down through the upright.
Ne rigardu la vinon, kiel ruĝa ĝi estas, Kiel ĝi brilas en la pokalo, kiel glate ĝi eniras:
32 Its latter end—it bites as a serpent, And it stings as a viper.
En la fino ĝi mordas kiel serpento Kaj pikas kiel vipuro.
33 Your eyes see strange women, And your heart speaks perverse things.
Viaj okuloj vidos fremdaĵojn, Kaj via koro parolos malĝustaĵojn.
34 And you have been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro, Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.
35 “They struck me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake—I seek it yet again!”
Ili batis min, sed ĝi min ne doloris; Ili frapis min, sed mi ne sentis; Kiam mi vekiĝos, mi denove tion serĉos.
