Proverbs 22
1 A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold—good grace.
Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
2 Rich and poor have met together, YHWH [is] the Maker of them all.
Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
3 The prudent has seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.
Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
4 The end of humility [is] the fear of YHWH, riches, and honor, and life.
Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the perverse, Whoever is keeping his soul is far from them.
Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
6 Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he does not turn from it.
Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
7 The rich rules over the poor, And a servant [is] the borrower to the lender.
Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
8 Whoever is sowing perverseness reaps sorrow, And the rod of his anger wears out.
Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
9 The good of eye—he is blessed, For he has given of his bread to the poor.
Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
10 Cast out a scorner—and contention goes out, And strife and shame cease.
Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
11 Whoever is loving cleanness of heart, His lips [are] grace, A king [is] his friend.
Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
12 The eyes of YHWH have kept knowledge, And He overthrows the words of the treacherous.
Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
13 The slothful has said, “A lion [is] outside, I am slain in the midst of the broad places.”
Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
14 The mouth of strange women [is] a deep pit, The abhorred of YHWH falls there.
Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
15 Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of discipline puts it far from him.
Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
16 He [who] is oppressing the poor to multiply his [riches], Is giving to the rich—only to want.
Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
17 Incline your ear, and hear words of the wise, And set your heart to my knowledge,
Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
18 For they are pleasant when you keep them in your heart, They are prepared together for your lips.
Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
19 That your trust may be in YHWH, I caused you to know today, even you.
Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
20 Have I not written to you three times With counsels and knowledge?
Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
21 To cause you to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending you.
Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
22 Do not rob the poor because he [is] poor, And do not bruise the afflicted in the gate.
Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
23 For YHWH pleads their cause, And has spoiled the soul of their spoilers.
Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
24 Do not show yourself friendly with an angry man, And do not go in with a man of fury,
Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
25 Lest you learn his paths, And have received a snare to your soul.
để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
26 Do not be among those striking hands, Among sureties [for] burdens.
Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
27 If you have nothing to pay, Why does he take your bed from under you?
Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
28 Do not remove a border of ancient times, That your fathers have made.
Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
29 Have you seen a man speedy in his business? He stations himself before kings, He does not station himself before obscure men!
Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
