Proverbs 22
1 A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold—good grace.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 Rich and poor have met together, YHWH [is] the Maker of them all.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 The prudent has seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 The end of humility [is] the fear of YHWH, riches, and honor, and life.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the perverse, Whoever is keeping his soul is far from them.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
6 Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he does not turn from it.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 The rich rules over the poor, And a servant [is] the borrower to the lender.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 Whoever is sowing perverseness reaps sorrow, And the rod of his anger wears out.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 The good of eye—he is blessed, For he has given of his bread to the poor.
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Cast out a scorner—and contention goes out, And strife and shame cease.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 Whoever is loving cleanness of heart, His lips [are] grace, A king [is] his friend.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 The eyes of YHWH have kept knowledge, And He overthrows the words of the treacherous.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 The slothful has said, “A lion [is] outside, I am slain in the midst of the broad places.”
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 The mouth of strange women [is] a deep pit, The abhorred of YHWH falls there.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of discipline puts it far from him.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 He [who] is oppressing the poor to multiply his [riches], Is giving to the rich—only to want.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Incline your ear, and hear words of the wise, And set your heart to my knowledge,
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 For they are pleasant when you keep them in your heart, They are prepared together for your lips.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 That your trust may be in YHWH, I caused you to know today, even you.
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 Have I not written to you three times With counsels and knowledge?
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 To cause you to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending you.
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Do not rob the poor because he [is] poor, And do not bruise the afflicted in the gate.
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 For YHWH pleads their cause, And has spoiled the soul of their spoilers.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 Do not show yourself friendly with an angry man, And do not go in with a man of fury,
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 Lest you learn his paths, And have received a snare to your soul.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 Do not be among those striking hands, Among sureties [for] burdens.
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 If you have nothing to pay, Why does he take your bed from under you?
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 Do not remove a border of ancient times, That your fathers have made.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 Have you seen a man speedy in his business? He stations himself before kings, He does not station himself before obscure men!
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
