Proverbs 22
1 A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold—good grace.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 Rich and poor have met together, YHWH [is] the Maker of them all.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 The prudent has seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 The end of humility [is] the fear of YHWH, riches, and honor, and life.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the perverse, Whoever is keeping his soul is far from them.
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he does not turn from it.
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich rules over the poor, And a servant [is] the borrower to the lender.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 Whoever is sowing perverseness reaps sorrow, And the rod of his anger wears out.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 The good of eye—he is blessed, For he has given of his bread to the poor.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Cast out a scorner—and contention goes out, And strife and shame cease.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 Whoever is loving cleanness of heart, His lips [are] grace, A king [is] his friend.
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 The eyes of YHWH have kept knowledge, And He overthrows the words of the treacherous.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 The slothful has said, “A lion [is] outside, I am slain in the midst of the broad places.”
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 The mouth of strange women [is] a deep pit, The abhorred of YHWH falls there.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of discipline puts it far from him.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 He [who] is oppressing the poor to multiply his [riches], Is giving to the rich—only to want.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Incline your ear, and hear words of the wise, And set your heart to my knowledge,
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 For they are pleasant when you keep them in your heart, They are prepared together for your lips.
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 That your trust may be in YHWH, I caused you to know today, even you.
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Have I not written to you three times With counsels and knowledge?
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 To cause you to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending you.
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Do not rob the poor because he [is] poor, And do not bruise the afflicted in the gate.
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 For YHWH pleads their cause, And has spoiled the soul of their spoilers.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Do not show yourself friendly with an angry man, And do not go in with a man of fury,
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 Lest you learn his paths, And have received a snare to your soul.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Do not be among those striking hands, Among sureties [for] burdens.
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 If you have nothing to pay, Why does he take your bed from under you?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Do not remove a border of ancient times, That your fathers have made.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 Have you seen a man speedy in his business? He stations himself before kings, He does not station himself before obscure men!
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
