Proverbs 22
1 A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold—good grace.
Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
2 Rich and poor have met together, YHWH [is] the Maker of them all.
Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
3 The prudent has seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.
Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
4 The end of humility [is] the fear of YHWH, riches, and honor, and life.
Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the perverse, Whoever is keeping his soul is far from them.
Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
6 Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he does not turn from it.
Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich rules over the poor, And a servant [is] the borrower to the lender.
Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
8 Whoever is sowing perverseness reaps sorrow, And the rod of his anger wears out.
Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
9 The good of eye—he is blessed, For he has given of his bread to the poor.
Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
10 Cast out a scorner—and contention goes out, And strife and shame cease.
Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
11 Whoever is loving cleanness of heart, His lips [are] grace, A king [is] his friend.
Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
12 The eyes of YHWH have kept knowledge, And He overthrows the words of the treacherous.
Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
13 The slothful has said, “A lion [is] outside, I am slain in the midst of the broad places.”
Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
14 The mouth of strange women [is] a deep pit, The abhorred of YHWH falls there.
Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
15 Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of discipline puts it far from him.
Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
16 He [who] is oppressing the poor to multiply his [riches], Is giving to the rich—only to want.
Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
17 Incline your ear, and hear words of the wise, And set your heart to my knowledge,
Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
18 For they are pleasant when you keep them in your heart, They are prepared together for your lips.
Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
19 That your trust may be in YHWH, I caused you to know today, even you.
Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
20 Have I not written to you three times With counsels and knowledge?
Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
21 To cause you to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending you.
Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
22 Do not rob the poor because he [is] poor, And do not bruise the afflicted in the gate.
Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
23 For YHWH pleads their cause, And has spoiled the soul of their spoilers.
Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Do not show yourself friendly with an angry man, And do not go in with a man of fury,
Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
25 Lest you learn his paths, And have received a snare to your soul.
Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
26 Do not be among those striking hands, Among sureties [for] burdens.
Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
27 If you have nothing to pay, Why does he take your bed from under you?
Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
28 Do not remove a border of ancient times, That your fathers have made.
Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
29 Have you seen a man speedy in his business? He stations himself before kings, He does not station himself before obscure men!
Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
