Proverbs 20
1 Wine [is] a scorner—strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.
Rượu khiến người ta nhạo báng, đồ uống say làm cho hỗn hào; Phàm ai dùng nó quá độ, chẳng phải là khôn ngoan.
2 The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be angry is wronging his soul.
Sự oai khiếp của vua giống như sư tử gầm hét; Ai chọc giận người ắt phạm đến mạng sống mình.
3 Cessation from strife is an honor to a man, And every fool interferes.
Người nào giữ mình khỏi tranh cạnh, ấy là sự tôn vinh của người; Chỉ kẻ điên cuồng sa vào đó mà thôi.
4 The slothful does not plow because of winter, He asks in harvest, and there is nothing.
Vì có mùa đông kẻ biếng nhác chẳng cày ruộng; Qua mùa gặt nó sẽ xin ăn, nhưng chẳng được gì hết.
5 Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draws it up.
Mưu kế trong lòng người ta như nước sâu; Người thông sáng sẽ múc lấy tại đó.
6 A multitude of men each proclaim his kindness, And a man of steadfastness who finds?
Phần nhiều người khoe khoang sự nhân từ mình; Nhưng ai sẽ tìm được một người trung thành?
7 The righteous is habitually walking in his integrity, O the blessedness of his sons after him!
Người công bình ăn ở cách thanh liêm; Những con cháu người lấy làm có phước thay!
8 A king sitting on a throne of judgment, Is scattering all evil with his eyes,
Vua ngồi trên ngôi xét đoán, Lấy mặt mình đánh tan các điều ác.
9 Who says, “I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?”
Ai có thể nói: Ta đã luyện sạch lòng mình, Ta đã trong sạch tội ta rồi?
10 A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to YHWH.
Hai thứ trái cân, và hai thứ lường, Cả hai đều gớm ghiếc cho Đức Giê-hô-va.
11 Even by his actions a youth makes himself known, Whether his work is pure or upright.
Công việc con trẻ làm, hoặc trong sạch hoặc chánh đáng, Cũng đều tỏ bản tánh nó ra.
12 A hearing ear, and a seeing eye—YHWH has even made both of them.
Tai để nghe, mắt để thấy, Đức Giê-hô-va đã làm ra cả hai.
13 Do not love sleep, lest you become poor, Open your eyes—be satisfied [with] bread.
Chớ ưa ngủ, e cho người trở nên nghèo khổ chăng; Hãy mở mắt ra, thì sẽ được no nê bánh.
14 “Bad, bad,” says the buyer, And then he boasts himself going his way.
Kẻ mua nói rằng: Không tốt, không tốt! Đoạn đi, và tự khoe khoang mình.
15 Substance, gold, and a multitude of rubies, Indeed, a precious vessel, [are] lips of knowledge.
Có vàng và nhiều châu ngọc; Song miệng có tri thức là bửu vật quí giá.
16 When a stranger has been guarantor, take his garment, And pledge it for strangers.
Hãy cầm lấy áo hắn, vì hắn có bảo lãnh cho người khác; Hãy buộc họ một của cầm, bởi họ đáp thế cho người đàn bà lạ.
17 The bread of falsehood [is] sweet to a man, And afterward his mouth is filled [with] gravel.
Bánh nhờ dối gạt mà được lấy làm ngon ngọt cho người; Nhưng kế sau miệng người đầy sạn.
18 You establish purposes by counsel, And with plans you make war.
Nhờ bàn luận, các mưu kế được định vững vàng; Hãy đánh giặc cách khôn khéo.
19 The busybody is a revealer of secret counsels, And do not make yourself guarantor for a deceiver [with] his lips.
Kẻ nào đi thèo lẻo bầy tỏ điều kín đáo; Vậy, chớ giao thông với kẻ hay hở môi quá.
20 Whoever is vilifying his father and his mother, his lamp is extinguished in blackness of darkness.
Ngọn đèn của kẻ rủa cha mẹ mình Sẽ tắt giữa vùng tăm tối mờ mịt.
21 An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.
Sản nghiệp mình được vội vã lúc ban đầu, Và cuối cùng sẽ chẳng đặng phước.
22 Do not say, “I repay evil,” Wait for YHWH, and He delivers you.
Chớ nói: Ta sẽ trả ác. Hãy chờ đợi Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ cứu rỗi con.
23 A stone and a stone [are] an abomination to YHWH, And balances of deceit [are] not good.
Trái cân hai thứ lấy làm gớm ghiếc cho Đức Giê-hô-va; Và cây cân giả nào phải vật tốt lành.
24 The steps of a man [are] from YHWH, And man—how does he understand his way?
Các bước của loài người do nơi Đức Giê-hô-va nhất định; Vậy, loài người hiểu đường lối mình sao được?
25 A snare to a man [that] he has swallowed a holy thing, And to make inquiry after vows.
Nói cách hớp tớp rằng: Vật nầy là vật thánh! Và sau khi đã khấn nguyện rồi mới suy xét đến, ấy quả một cái bẫy cho người ta.
26 A wise king is scattering the wicked, And turns the wheel back on them.
Vua khôn ngoan làm tan kẻ ác, Và khiến bánh xe lăn cán chúng nó.
27 The breath of man [is] a lamp of YHWH, Searching all the inner parts of the heart.
Linh tánh loài người vốn một ngọn đèn của Đức Giê-hô-va, Dò thấu các nơi ẩn bí của lòng.
28 Kindness and truth keep a king, And he has supported his throne by kindness.
Sự nhân từ và chân thật bảo hộ vua; Người lấy lòng nhân từ mà nâng đỡ ngôi nước mình.
29 The beauty of young men is their strength, And the honor of old men is grey hairs.
Sức lực của gã trai trẻ là vinh hiển của người; Còn tóc bạc là sự tôn trọng của ông già.
30 Blows that wound cleanse away evil, Also the scourges of the inner parts of the heart!
Những thương tích và dấu vít làm cho sạch điều ác, Và roi vọt thấm vào nơi kín đáo của lòng.
