Proverbs 20
1 Wine [is] a scorner—strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.
Rượu xúi người nhạo báng, thức uống say gây tiếng ồn. Ai để rượu hành là người mất khôn.
2 The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be angry is wronging his soul.
Vua thịnh nộ như sư tử rống; làm vua giận là hại chính mình!
3 Cessation from strife is an honor to a man, And every fool interferes.
Tránh được tranh cạnh là điều vinh dự; chỉ dại dột mới sinh sự cãi nhau.
4 The slothful does not plow because of winter, He asks in harvest, and there is nothing.
Người lười biếng không cày lúc mùa đông, đến mùa gặt đi xin, chẳng được gì.
5 Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draws it up.
Mưu kế lòng người như giếng nước sâu, người thông sáng chỉ việc múc lấy.
6 A multitude of men each proclaim his kindness, And a man of steadfastness who finds?
Bao nhiêu người khoe nhân khoe nghĩa, nhưng kiếm đâu ra một người trung thành.
7 The righteous is habitually walking in his integrity, O the blessedness of his sons after him!
Một người ngay có lòng chân thật; để lại phước lành cho cháu cho con.
8 A king sitting on a throne of judgment, Is scattering all evil with his eyes,
Vua ngồi xử đoán, mắt tinh vi, phân biệt sàng sảy điều gian ác.
9 Who says, “I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?”
Ai dám bảo: “Tôi có lòng trong sạch, lương tâm tôi đã tẩy sạch tội rồi”?
10 A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to YHWH.
Người dùng cân lường gian trá— bị Chúa Hằng Hữu miệt khinh.
11 Even by his actions a youth makes himself known, Whether his work is pure or upright.
Dù còn niên thiếu, tính tình đã bộc lộ, qua hành vi, biết nó thật hay không.
12 A hearing ear, and a seeing eye—YHWH has even made both of them.
Tai để nghe và mắt nhìn thấy— ấy là quà Chúa Hằng Hữu ban cho.
13 Do not love sleep, lest you become poor, Open your eyes—be satisfied [with] bread.
Mê ngủ quá, con sẽ nên nghèo khó. Siêng năng lên, con sẽ được no nê.
14 “Bad, bad,” says the buyer, And then he boasts himself going his way.
Người mua luôn miệng chê: “Xấu, Xấu!” Trên đường về lại tự khen mình.
15 Substance, gold, and a multitude of rubies, Indeed, a precious vessel, [are] lips of knowledge.
Vàng bạc ngọc ngà không khó kiếm, nhưng lời khôn ngoan quý giá biết bao.
16 When a stranger has been guarantor, take his garment, And pledge it for strangers.
Phải nắm áo hắn vì hắn bảo lãnh cho người không quen, Hãy giữ vật làm tin vì hắn bảo lãnh cho đàn bà xa lạ.
17 The bread of falsehood [is] sweet to a man, And afterward his mouth is filled [with] gravel.
Bánh gian lận mới ăn thì ngon ngọt, nhưng vào miệng rồi, thành sỏi đá chai khô.
18 You establish purposes by counsel, And with plans you make war.
Chỉ nhờ hội bàn mới thành kế hoạch; khi có cao kiến mới động binh đao.
19 The busybody is a revealer of secret counsels, And do not make yourself guarantor for a deceiver [with] his lips.
Người mách lẻo tiết lộ điều bí mật, con đừng nên giao dịch với người hở môi.
20 Whoever is vilifying his father and his mother, his lamp is extinguished in blackness of darkness.
Ngọn đèn của người chửi cha mắng mẹ, phụt tắt đi giữa đêm tối âm u.
21 An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.
Gia tài hưởng hấp tấp, phước hạnh chẳng bền lâu.
22 Do not say, “I repay evil,” Wait for YHWH, and He delivers you.
Đừng vội nói: “Thù tôi, tôi trả.” Nhưng hãy chờ Chúa Hằng Hữu giải cứu cho.
23 A stone and a stone [are] an abomination to YHWH, And balances of deceit [are] not good.
Trái cân non, chiếc cân giả, cả hai đều bị Chúa Hằng Hữu ghét bỏ.
24 The steps of a man [are] from YHWH, And man—how does he understand his way?
Chúa Hằng Hữu dẫn đưa từng bước một, là người trần, ai hiểu được đường mình?
25 A snare to a man [that] he has swallowed a holy thing, And to make inquiry after vows.
Khấn nguyện với Đức Chúa Trời mà không suy xét là cạm bẫy cho chính mình.
26 A wise king is scattering the wicked, And turns the wheel back on them.
Vua khôn ngoan áp dụng trọng hình, tẩy thanh phường gian tà.
27 The breath of man [is] a lamp of YHWH, Searching all the inner parts of the heart.
Tâm linh con người là ngọn đèn của Chúa Hằng Hữu, soi thấu đến những nơi sâu kín trong lòng.
28 Kindness and truth keep a king, And he has supported his throne by kindness.
Chỉ có lòng bác ái, chân thành, độ lượng, mới bảo đảm được ngôi nước quân vương.
29 The beauty of young men is their strength, And the honor of old men is grey hairs.
Trai tráng nhờ sức mạnh được vẻ vang; bậc lão thành vinh quang vì tóc bạc.
30 Blows that wound cleanse away evil, Also the scourges of the inner parts of the heart!
Những thương tích làm sạch điều ác, còn roi vọt làm tinh khiết tấm lòng.
