Proverbs 20
1 Wine [is] a scorner—strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.
| شەراب گاڵتەجاڕە و مەستی غەڵبەغەڵب دەکات، ئەوەی پێی وێڵ بێت دانا نییە. |
2 The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be angry is wronging his soul.
| هەڵچوونی پاشا وەک نەڕەی شێرە، ئەوەی تووڕەیی بکات لە دژی گیانی خۆی تاوان دەکات. |
3 Cessation from strife is an honor to a man, And every fool interferes.
| وازهێنان لە ناکۆکی ڕێزدارییە بۆ پیاو، بەڵام هەموو گێلێک هەڵیدەگیرسێنێت. |
4 The slothful does not plow because of winter, He asks in harvest, and there is nothing.
| لە زستاندا تەمبەڵ زەوی ناکێڵێت، بۆیە لە کاتی دروێنەدا داوای بەرهەم دەکات و دەستی ناکەوێت. |
5 Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draws it up.
| پلان لە دڵی مرۆڤدا ئاوێکی قووڵە، بەڵام تێگەیشتوو دەریدەهێنێت. |
6 A multitude of men each proclaim his kindness, And a man of steadfastness who finds?
| زۆر کەس بانگەشەی خۆشەویستی نەگۆڕ دەکەن، بەڵام کەسی جێگای متمانە کێ دەیدۆزێتەوە؟ |
7 The righteous is habitually walking in his integrity, O the blessedness of his sons after him!
| کەسی ڕاستودروست بە ڕێگای تەواوی خۆیدا دەڕوات، دوای خۆی خۆزگە بە منداڵەکانی دەخوازرێت. |
8 A king sitting on a throne of judgment, Is scattering all evil with his eyes,
| پاشای دانیشتوو لەسەر تەختی دادوەری، بە چاوەکانی هەموو خراپەیەک شەن دەکات. |
9 Who says, “I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?”
| کێیە دەڵێت: «دڵی خۆمم بێگەرد ڕاگرت، پاک بوومەوە لە گوناهم»؟ |
10 A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to YHWH.
| دوو کێش و دوو پێوانەی لاسەنگ، هەردووکیان قێزەونن لەلای یەزدان. |
11 Even by his actions a youth makes himself known, Whether his work is pure or upright.
| تەنانەت منداڵیش بە کردارەکانی دەناسرێت، ئاخۆ کردەوەکەی پاک و ڕاستە. |
12 A hearing ear, and a seeing eye—YHWH has even made both of them.
| گوێ کە دەبیستێت و چاو کە دەبینێت، یەزدان دروستکەری هەردووکیانە. |
13 Do not love sleep, lest you become poor, Open your eyes—be satisfied [with] bread.
| حەز لە خەو مەکە نەوەک هەژار بیت، چاوت کراوە بێت و تێر نان بە. |
14 “Bad, bad,” says the buyer, And then he boasts himself going his way.
| کڕیار دەڵێت: «خراپە، خراپە!» بەڵام کە ڕۆیشت شانازی پێوە دەکات. |
15 Substance, gold, and a multitude of rubies, Indeed, a precious vessel, [are] lips of knowledge.
| زێڕ هەیە و یاقووت زۆرە، بەڵام لێوی زانیاری گەوهەرێکی بەهادارە. |
16 When a stranger has been guarantor, take his garment, And pledge it for strangers.
| ئەگەر کەسێک بووە کەفیلی نامۆیەک کەواکەی لێ وەربگرە، بۆ بێگانەیەکیش بارمتەی لێ وەربگرە. |
17 The bread of falsehood [is] sweet to a man, And afterward his mouth is filled [with] gravel.
| بەتامە بۆ مرۆڤ نانی بە فێڵ، بەڵام دواتر دەمی پڕ دەبێت لە چەو. |
18 You establish purposes by counsel, And with plans you make war.
| پلانەکان بە ئامۆژگاری دێنە دی، بە ڕاوێژ بجەنگە. |
19 The busybody is a revealer of secret counsels, And do not make yourself guarantor for a deceiver [with] his lips.
| دەمشڕ نهێنی ئاشکرا دەکات، بۆیە تێکەڵی چەنەباز مەبە. |
20 Whoever is vilifying his father and his mother, his lamp is extinguished in blackness of darkness.
| ئەوەی نەفرەت لە دایک و باوکی بکات، لەناو جەرگەی تاریکیدا چرای دەکوژرێتەوە. |
21 An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.
| میراتێک لە سەرەتای ژیان و بە زوویی دەست بکەوێت لە کۆتاییدا بێ بەرەکەت دەبێت. |
22 Do not say, “I repay evil,” Wait for YHWH, and He delivers you.
| مەڵێ: «خراپە بە خراپە دەدەمەوە.» چاوەڕێی یەزدان بکە ڕزگارت دەکات. |
23 A stone and a stone [are] an abomination to YHWH, And balances of deceit [are] not good.
| یەزدان قێزی لە بەکارهێنانی دوو کێشی جیاواز دەبێتەوە، تەرازووی لاسەنگ باش نییە. |
24 The steps of a man [are] from YHWH, And man—how does he understand his way?
| هەنگاوەکانی مرۆڤ لە یەزدانەوەیە، ئیتر مرۆڤ چۆن لە ڕێگای خۆی تێدەگات؟ |
25 A snare to a man [that] he has swallowed a holy thing, And to make inquiry after vows.
| تەڵەیە بۆ مرۆڤ بە سەرەڕۆیی نەزرێک تەرخان بکات، ئینجا پاش نەزرەکە پرسوڕا بکات. |
26 A wise king is scattering the wicked, And turns the wheel back on them.
| پاشای دانا بەدکاران شەن دەکات، بە جەنجەڕ بەسەریاندا دێت. |
27 The breath of man [is] a lamp of YHWH, Searching all the inner parts of the heart.
| چرای یەزدان ڕۆحی مرۆڤ دەپشکنێت، هەروەها هەموو ناخی دەروونیش. |
28 Kindness and truth keep a king, And he has supported his throne by kindness.
| خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی پاشا دەپارێزن، بە خۆشەویستی نەگۆڕ تەختی دەچەسپێت. |
29 The beauty of young men is their strength, And the honor of old men is grey hairs.
| شانازی لاوان هێزیانە، ڕیش سپیێتیش شکۆمەندی پیرانە. |
30 Blows that wound cleanse away evil, Also the scourges of the inner parts of the heart!
| برینی لێدان خراپە پاک دەکاتەوە، لێدانی قامچیش ناخی دەروون. |
