Proverbs 17
1 Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
Қурбанлиқ гөшлиригә толған җедәллик өйдин, Бир чишләм қуруқ нан йәп, көңүл течлиқта болған әвзәл.
2 A wise servant rules over a son causing shame, And he apportions an inheritance in the midst of brothers.
Хизмәткар чевәр болса, ғоҗисиниң номуста қойғучи оғлини башқурар; Кәлгүсидә у ғоҗиниң оғли қатарида туруп униң мирасни тәқсим қилар.
3 A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] YHWH.
Сапал қазан күмүчни тавлар, чанақ алтунни тавлар, Бирақ адәмниң қәлбини Пәрвәрдигар синар.
4 An evildoer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
Қәбиһ киши яман сөзләргә ишинәр; Ялғанчи питничиләрниң сөзигә қулақ салар.
5 Whoever is mocking at the poor Has reproached his Maker, Whoever is rejoicing at calamity is not acquitted.
Мискинләрни мәсқирә қилғучи, өзини Яратқучини һақарәтлигүчидур; Башқиларниң бәхитсизлигидин хошал болған киши җазасиз қалмас.
6 Sons’ sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
Қериларниң нәврилири уларниң таҗидур; Пәрзәнтләрниң пәхри уларниң атилиридур.
7 A lip of excellence is not fitting for a fool, much less a lip of falsehood for a noble.
Ахмақ яришиқ гәп қилса униңға ярашмас; Мөтивәр ялған сөзлисә униңға техиму ярашмас.
8 A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Wherever it turns, it prospers.
Пара — уни бәргүчиниң нәзиридә есил бир гөһәрдур; Гоя уни нәгила ишләтсә мувәппәқийәткә еришидиғандәк.
9 Whoever is covering transgression is seeking love, And whoever is repeating a matter Is separating a familiar friend.
Башқиларниң хаталиқини йопутуп кәчүргән киши меһир-муһәббәтни көзләр; Кона хаманни сориған киши йеқин достларни дүшмән қилар.
10 Rebuke comes down on the intelligent More than one hundred stripes on a fool.
Ақиланигә сиңгән бир еғиз тәнбиһ, Ахмаққа урулған йүз дәрридин үнүмлүктур.
11 An evil man seeks only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
Яманлар пәқәт асийлиқни көзләр; Уни җазалашқа рәһимсиз бир әлчи әвәтиләр.
12 The meeting of a bereaved bear by a man, And—not a fool in his folly.
Әхмиқанә иш қиливатқан надан кишигә учрап қалғандин көрә, Балилиридин айрилған ейиққа йолуғуп қалған яхши.
13 Whoever is returning evil for good, Evil does not move from his house.
Кимки яхшилиққа яманлиқ қилса, Ишигидин балайиқаза нери кәтмәс.
14 The beginning of contention [is] a letting out of waters, And leave the strife before it is meddled with.
Җедәлниң башлиниши тосмини су елип кәткәнгә охшайду; Шуңа җедәл партлаштин авал талаш-тартиштин қол үзгин.
15 Whoever is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to YHWH.
Яманни ақлиған, Һәққанийға қара чаплиған, Охшашла Пәрвәрдигарға жиркиничликтур.
16 Why [is] this—a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart—there is none?
Ахмақниң көңли даналиқни әтиварлимиса, Қандақму униң қолида даналиқни сетивалғидәк пули болсун?
17 The friend is loving at all times, And a brother is born for adversity.
[Һәқиқий] дост һәрдайим саңа муһәббәт көрситәр, [Һәқиқий] қериндаш яман күнүң үчүн ярдәмгә дунияға кәлгәндур.
18 A man lacking heart is striking hands, He becomes a guarantor before his friend.
Әқилсиз киши қол берип, Йеқини үчүн кепил болиду.
19 Whoever is loving transgression is loving debate, Whoever is making his entrance high is seeking destruction.
Җедәлгә амрақ гунаға амрақтур; Босуғини егиз қилған һалакәтни издәр.
20 The perverse of heart does not find good, And the [one] turned in his tongue falls into evil.
Нийити бузулған яхшилиқ көрмәс; Тилида һәқ-наһәқни астин-үстүн қилғучи балаға йолуқар.
21 Whoever is begetting a fool has affliction for it, Indeed, the father of a fool does not rejoice.
Бала ахмақ болса, ата ғәм-қайғуға патар; Һамақәтниң атиси хушаллиқ көрмәс.
22 A rejoicing heart does good to the body, And a struck spirit dries the bone.
Шат көңүл шипалиқ доридәк тәнгә давадур; Сунуқ роһ-дил адәмниң илигини қурутар.
23 The wicked takes a bribe from the bosom, To turn aside the paths of judgment.
Чирик адәм йәң ичидә парини қобул қилар; У адаләтниң йолини бурмилар.
24 The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool—at the end of the earth.
Даналиқ йорутулған кишиниң көз алдида турар; Бирақ әқилсизниң көзи хиялкәшлик қилип қутупта жүрәр.
25 A foolish son [is] a provocation to his father, And bitterness to her bearing him.
Галваң бала атини азапға салар; Уни туққучиниңму дәрди болар.
26 Also, [it] is not good to fine the righteous, To strike nobles for uprightness.
Һәққанийларға җәриманә қоюшқа қәтъий болмас; Әмирләрни адаләтни қоллиғини үчүн думбалашқа болмас.
27 One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
Билими бар киши кам сөзлүк болар; Йорутулған адәм қалтис еғир-бесиқ болар.
28 Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips [seems] intelligent!
Һәтта ахмақму аз сөзлисә дана һесаплинар; Тилини тизгинлигән киши данишмән санилар.
