Proverbs 17

1 Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.

خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

2 A wise servant rules over a son causing shame, And he apportions an inheritance in the midst of brothers.

بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

3 A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] YHWH.

طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

4 An evildoer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.

آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

5 Whoever is mocking at the poor Has reproached his Maker, Whoever is rejoicing at calamity is not acquitted.

مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

6 Sons’ sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.

تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

7 A lip of excellence is not fitting for a fool, much less a lip of falsehood for a noble.

شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

8 A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Wherever it turns, it prospers.

رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

9 Whoever is covering transgression is seeking love, And whoever is repeating a matter Is separating a familiar friend.

کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

10 Rebuke comes down on the intelligent More than one hundred stripes on a fool.

یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

11 An evil man seeks only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.

بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

12 The meeting of a bereaved bear by a man, And—not a fool in his folly.

روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

13 Whoever is returning evil for good, Evil does not move from his house.

اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

14 The beginning of contention [is] a letting out of waters, And leave the strife before it is meddled with.

شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

15 Whoever is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to YHWH.

خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

16 Why [is] this—a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart—there is none?

صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

17 The friend is loving at all times, And a brother is born for adversity.

دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

18 A man lacking heart is striking hands, He becomes a guarantor before his friend.

فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

19 Whoever is loving transgression is loving debate, Whoever is making his entrance high is seeking destruction.

شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

20 The perverse of heart does not find good, And the [one] turned in his tongue falls into evil.

شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

21 Whoever is begetting a fool has affliction for it, Indeed, the father of a fool does not rejoice.

فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

22 A rejoicing heart does good to the body, And a struck spirit dries the bone.

شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

23 The wicked takes a bribe from the bosom, To turn aside the paths of judgment.

آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

24 The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool—at the end of the earth.

هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

25 A foolish son [is] a provocation to his father, And bitterness to her bearing him.

پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

26 Also, [it] is not good to fine the righteous, To strike nobles for uprightness.

مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

27 One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.

شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

28 Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips [seems] intelligent!

آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.