Proverbs 17
1 Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
2 A wise servant rules over a son causing shame, And he apportions an inheritance in the midst of brothers.
Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
3 A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] YHWH.
Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
4 An evildoer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
5 Whoever is mocking at the poor Has reproached his Maker, Whoever is rejoicing at calamity is not acquitted.
Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
6 Sons’ sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
7 A lip of excellence is not fitting for a fool, much less a lip of falsehood for a noble.
Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
8 A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Wherever it turns, it prospers.
Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
9 Whoever is covering transgression is seeking love, And whoever is repeating a matter Is separating a familiar friend.
Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
10 Rebuke comes down on the intelligent More than one hundred stripes on a fool.
Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
11 An evil man seeks only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
12 The meeting of a bereaved bear by a man, And—not a fool in his folly.
Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
13 Whoever is returning evil for good, Evil does not move from his house.
Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
14 The beginning of contention [is] a letting out of waters, And leave the strife before it is meddled with.
Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
15 Whoever is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to YHWH.
Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
16 Why [is] this—a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart—there is none?
Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
17 The friend is loving at all times, And a brother is born for adversity.
Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
18 A man lacking heart is striking hands, He becomes a guarantor before his friend.
Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
19 Whoever is loving transgression is loving debate, Whoever is making his entrance high is seeking destruction.
Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
20 The perverse of heart does not find good, And the [one] turned in his tongue falls into evil.
Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
21 Whoever is begetting a fool has affliction for it, Indeed, the father of a fool does not rejoice.
Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
22 A rejoicing heart does good to the body, And a struck spirit dries the bone.
Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
23 The wicked takes a bribe from the bosom, To turn aside the paths of judgment.
Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
24 The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool—at the end of the earth.
Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
25 A foolish son [is] a provocation to his father, And bitterness to her bearing him.
Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
26 Also, [it] is not good to fine the righteous, To strike nobles for uprightness.
Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
27 One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
28 Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips [seems] intelligent!
Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
