Proverbs 16
1 Arrangements of the heart [are] of man, An answer of the tongue from YHWH.
Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao: nguni't ang sagot ng dila ay mula sa Panginoon.
2 All the ways of a man are pure in his own eyes, And YHWH is pondering the spirits.
Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata: nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
3 Roll your works to YHWH, And your purposes are established,
Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa, at ang iyong mga panukala ay matatatag.
4 YHWH has worked all things for Himself, And also the wicked—for a day of evil.
Ginawa ng Panginoon ang bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas: Oo, pati ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
5 Every proud one of heart [is] an abomination to YHWH, Hand to hand—he is not acquitted.
Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon: bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
6 Iniquity is pardoned in kindness and truth, And in the fear of YHWH Turn aside from evil.
Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan: at sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
7 When a man’s ways please YHWH, even his enemies, He causes to be at peace with him.
Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon, kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
8 Better [is] a little with righteousness, Than abundance of increase without justice.
Maigi ang kaunti na may katuwiran kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
9 The heart of man devises his way, And YHWH establishes his step.
Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad: nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
10 An oath [is] on the lips of a king, In judgment his mouth does not trespass.
Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari: at kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
11 A just beam and balances [are] YHWH’s, All the stones of the bag [are] His work.
Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon: lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
12 Doing wickedness [is] an abomination to kings, For a throne is established by righteousness.
Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan: sapagka't ang luklukan ay natatatag sa pamamagitan ng katuwiran.
13 Righteous lips [are] the delight of kings, And he loves whoever is speaking uprightly,
Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari; at kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
14 The fury of a king [is] messengers of death, And a wise man pacifies it.
Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan: nguni't papayapain ng pantas.
15 In the light of a king’s face [is] life, And his goodwill [is] as a cloud of the spring rain.
Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay; at ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
16 To get wisdom—how much better than gold, And to get understanding—to be chosen [more] than silver!
Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto! Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
17 A highway of the upright [is] to turn from evil, Whoever is preserving his soul is watching his way.
Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan: siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
18 Pride [is] before destruction, And before stumbling—a haughty spirit.
Ang kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan, at ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
19 Better is humility of spirit with the poor, Than to apportion spoil with the proud.
Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha, kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
20 The wise in any matter finds good, And whoever is trusting in YHWH, O his blessedness.
Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti: at ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
21 For the wise in heart is called intelligent, And sweetness of lips increases learning.
Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait: at ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
22 Understanding [is] a fountain of life to its possessors, The instruction of fools is folly.
Ang kaunawaan ay bukal ng buhay sa nagtatamo: nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
23 The heart of the wise causes his mouth to act wisely, And he increases learning by his lips,
Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig, at nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
24 Sayings of pleasantness [are] a honeycomb, Sweet to the soul, and healing to the bone.
Mga maligayang salita ay parang pulot-pukyutan, matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
25 There is a way right before a man, And its latter end—ways of death.
May daan na tila matuwid sa tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
26 A laboring man has labored for himself, For his mouth has caused [him] to bend over it.
Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya; sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
27 A worthless man is preparing evil, And on his lips [is] as a burning fire.
Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan: at sa kaniyang mga labi ay may masilakbong apoy.
28 A contrary man sends forth contention, A tale-bearer is separating a familiar friend.
Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo: at ang mapaghatid-dumapit ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
29 A violent man entices his neighbor, And causes him to go in a way [that is] not good.
Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa, at pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
30 Consulting his eyes to devise contrary things, Moving his lips he has accomplished evil.
Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay: siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
31 Grey hairs [are] a crown of beauty, It is found in the way of righteousness.
Ang ulong may uban ay putong ng kaluwalhatian, masusumpungan sa daan ng katuwiran.
32 Better [is] the [one] slow to anger than the mighty, And the ruler over his spirit than he who is taking a city.
Siyang makupad sa pagkagalit ay maigi kay sa makapangyarihan; at siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
33 The lot is cast into the center, And all its judgment [is] from YHWH!
Ginagawa ang pagsasapalaran sa kandungan; nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.
