Proverbs 15
1 A soft answer turns back fury, And a grievous word raises up anger.
Łagodna odpowiedź uśmierza zapalczywość, a przykre słowa wzniecają gniew.
2 The tongue of the wise makes knowledge good, And the mouth of fools utters folly.
Język mądrych zdobi wiedzę, ale usta głupich tryskają głupotą.
3 The eyes of YHWH are in every place, Watching the evil and the good.
Oczy PANA są na każdym miejscu, upatrują złych i dobrych.
4 A healed tongue [is] a tree of life, And perverseness in it—a breach in the spirit.
Zdrowy język [jest] drzewem życia, a jego przewrotność [jest] zniszczeniem dla ducha.
5 A fool despises the instruction of his father, And whoever is regarding reproof is prudent.
Głupi gardzi pouczeniem swego ojca, a kto przyjmuje upomnienia, jest roztropny.
6 Abundant strength [is in] the house of the righteous, And in the increase of the wicked—trouble.
W domu sprawiedliwego [jest] wielki dostatek, a w dochodach niegodziwego jest zamieszanie.
7 The lips of the wise scatter knowledge, And the heart of fools [is] not right.
Wargi mądrych szerzą wiedzę, a serce głupich nie.
8 The sacrifice of the wicked [is] an abomination to YHWH, And the prayer of the upright [is] His delight.
Ofiara niegodziwych budzi odrazę w PANU, [a] modlitwa prawych mu się podoba.
9 The way of the wicked [is] an abomination to YHWH, And He loves whoever is pursuing righteousness.
Droga niegodziwego wzbudza odrazę w PANU, a miłuje on tego, kto podąża za sprawiedliwością.
10 Discipline [is] grievous to him who is forsaking the path, Whoever is hating reproof dies.
Sroga kara [należy się] temu, kto zbacza z drogi, a kto nienawidzi upomnień, umrze.
11 Sheol and destruction [are] before YHWH, Surely also the hearts of the sons of men. (Sheol h7585)
Piekło i zatracenie [są] przed PANEM; o ileż bardziej serca synów ludzkich. (Sheol h7585)
12 A scorner does not love his reprover, He does not go to the wise.
Szyderca nie miłuje tego, który go strofuje, ani nie pójdzie do mądrych.
13 A joyful heart makes the face glad, And the spirit is struck by grief of heart.
Radosne serce rozwesela twarz, [ale] gdy smutek w sercu, duch jest przygnębiony.
14 The heart of the intelligent seeks knowledge, And the mouth of fools enjoys folly.
Serce rozumne szuka wiedzy, a usta głupich karmią się głupotą.
15 All the days of the afflicted [are] evil, And gladness of heart [is] a perpetual banquet.
Wszystkie dni strapionego [są] złe, ale kto jest wesołego serca, ma nieustanną ucztę.
16 Better [is] a little with the fear of YHWH, Than much treasure, and tumult with it.
Lepiej [mieć] mało z bojaźnią PANA niż wielki skarb z kłopotem.
17 Better [is] an allowance of green herbs and love there, Than a fatted ox, and hatred with it.
Lepsza jest potrawa z jarzyn, gdzie miłość, niż tuczny wół, gdzie panuje nienawiść.
18 A man of fury stirs up contention, And the slow to anger appeases strife.
Człowiek gniewny wszczyna kłótnie, a nieskory do gniewu łagodzi spory.
19 The way of the slothful [is] as a hedge of briers, And the path of the upright is raised up.
Droga leniwego jest jak płot cierniowy, a ścieżka prawych jest wyrównana.
20 A wise son makes a father glad. And a foolish man is despising his mother.
Mądry syn jest radością ojca, a człowiek głupi gardzi własną matką.
21 Folly is joy to one lacking heart, And a man of intelligence directs [his] going.
Głupota [jest] radością dla nierozumnego, a człowiek roztropny postępuje uczciwie.
22 The making void of purposes [is] without counsel, And in a multitude of counselors it is established.
Gdzie nie ma rady, nie udają się zamysły; powiodą się zaś przy mnóstwie doradców.
23 Joy [is] to a man in the answer of his mouth, And a word in its season—how good!
Człowiek cieszy się z odpowiedzi swoich ust, a słowo powiedziane we właściwym czasie jakże jest dobre!
Droga życia dla mądrego [jest] w górze, aby uniknął głębokiego piekła. (Sheol h7585)
25 YHWH pulls down the house of the proud, And He sets up the border of the widow.
PAN zniszczy dom pysznych, a utwierdzi granicę wdowy.
26 Thoughts of wickedness [are] an abomination to YHWH, And sayings of pleasantness [are] pure.
Myśli złego budzą odrazę w PANU, a słowa czystych [są] przyjemne.
27 A dishonest gainer is troubling his house, And whoever is hating gifts lives.
Kto jest chciwy zysku, ściąga kłopoty na własny dom, a kto nienawidzi darów, będzie żył.
28 The heart of the righteous meditates to answer, And the mouth of the wicked utters evil things.
Serce sprawiedliwego rozmyśla nad odpowiedzią, a usta niegodziwych tryskają złymi rzeczami.
29 YHWH [is] far from the wicked, And He hears the prayer of the righteous.
PAN jest daleko od niegodziwych, ale wysłuchuje modlitwy sprawiedliwych.
30 The light of the eyes makes the heart glad, A good report makes the bone fat.
Światło oczu rozwesela serce, a dobra wieść tuczy kości.
31 An ear that is hearing the reproof of life Lodges among the wise.
Ucho, które słucha upomnienia życia, będzie mieszkać pośród mądrych.
32 Whoever is refusing instruction is despising his soul, And whoever is hearing reproof Is getting understanding.
Kto odrzuca karność, gardzi własną duszą, a kto przyjmuje upomnienie, nabiera rozumu.
33 The fear of YHWH [is] the instruction of wisdom, And humility [is] before honor!
Bojaźń PANA [jest] pouczeniem w mądrości, a pokora poprzedza chwałę.
