Proverbs 15
1 A soft answer turns back fury, And a grievous word raises up anger.
Ang tubag nga malomo makapahupay sa kapungot; Apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.
2 The tongue of the wise makes knowledge good, And the mouth of fools utters folly.
Ang dila sa manggialamon sa matul-id nagapamulong ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagabubo sa kabuangan.
3 The eyes of YHWH are in every place, Watching the evil and the good.
Ang mga mata ni Jehova anaa sa tanang dapit, Nga nagabantay ibabaw sa dautan ug sa maayo.
4 A healed tongue [is] a tree of life, And perverseness in it—a breach in the spirit.
Ang dila nga mahuyo maoy usa ka kahoy sa kinabuhi; Apan ang pagkasukwahi niana maoy pagkabungkag sa espiritu.
5 A fool despises the instruction of his father, And whoever is regarding reproof is prudent.
Ang usa ka buang magatamay sa pagsaway sa iyang amahan; Apan kadtong nagatagad sa pagbadlong nagapakita sa pagkabuotan.
6 Abundant strength [is in] the house of the righteous, And in the increase of the wicked—trouble.
Diha sa balay sa tawong matarung adunay daghang bahandi; Apan diha sa mga abut sa tawong dautan anaa ang kasamok.
7 The lips of the wise scatter knowledge, And the heart of fools [is] not right.
Ang mga ngabil sa manggialamon nagabutyag ug kahibalo; Apan ang kasingkasing sa buangbuang dili magabuhat sa ingon.
8 The sacrifice of the wicked [is] an abomination to YHWH, And the prayer of the upright [is] His delight.
Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan ang pag-ampo sa tawong matul-id maoy iyang kalipay.
9 The way of the wicked [is] an abomination to YHWH, And He loves whoever is pursuing righteousness.
Ang dalan sa dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan iyang gihigugma kadtong nagasunod sa pagkamatarung.
10 Discipline [is] grievous to him who is forsaking the path, Whoever is hating reproof dies.
Adunay mapait nga pagsaway alang niadtong mibulag sa dalan; Ug kadtong nagadumot sa pagbadlong mamatay man.
11 Sheol and destruction [are] before YHWH, Surely also the hearts of the sons of men. (Sheol h7585)
Ang Sheol ug ang Pagkalaglag anaa sa atubangan ni Jehova; Nan daw unsa pa ang paglabaw sa mga kasingkasing sa mga anak sa mga tawo! (Sheol h7585)
12 A scorner does not love his reprover, He does not go to the wise.
Ang usa ka mayubiton dili mahagugma nga pagabadlongon; Siya dili moadto sa pakigtipon sa manggialamon.
13 A joyful heart makes the face glad, And the spirit is struck by grief of heart.
Ang malipayong kasingkasing nagapadayag sa usa ka masayag nga panagway; Apan tungod sa kasubo sa kasingkasing ang espiritu mamaluya.
14 The heart of the intelligent seeks knowledge, And the mouth of fools enjoys folly.
Ang kasingkasing niadtong may salabutan nagapangita ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagakaon sa mga binuang.
15 All the days of the afflicted [are] evil, And gladness of heart [is] a perpetual banquet.
Ang tanang mga adlaw sa mga sinakit mga kadaut man; Apan kadtong adunay malipayong kasingkasing may kombira sa kanunay.
16 Better [is] a little with the fear of YHWH, Than much treasure, and tumult with it.
Maayo pa ang diyutay nga inubanan sa pagkahadlok kang Jehova, Kay sa dakung bahandi ug inubanan sa kasamok.
17 Better [is] an allowance of green herbs and love there, Than a fatted ox, and hatred with it.
Maayo pa ang usa ka paniudto sa mga utanon, diin anaa ang gugma, Kay sa linaming nga vaca ug ang pagdumot anaa niana.
18 A man of fury stirs up contention, And the slow to anger appeases strife.
Ang usa ka tawo nga masukanon nagahagit ug pagpakigaway; Apan kadtong mahinay sa pagkasuko nagapalinaw sa pagkabingkil.
19 The way of the slothful [is] as a hedge of briers, And the path of the upright is raised up.
Ang dalan sa tapulan maingon sa usa ka koral sa mga tunok; Apan ang dalan sa tawong matul-id gihimong usa ka halapad nga dalan
20 A wise son makes a father glad. And a foolish man is despising his mother.
Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka tawong buangbuang nagatamay sa iyang inahan.
21 Folly is joy to one lacking heart, And a man of intelligence directs [his] going.
Ang binuang maoy kalipay niadtong walay kaalam; Apan ang tawo nga masinabuton nagatul-id sa iyang paglakaw.
22 The making void of purposes [is] without counsel, And in a multitude of counselors it is established.
Diin walay pagtambag, ang mga tinguha makawang; Apan diha sa panon sa mga magtatambag sila mangatukod.
23 Joy [is] to a man in the answer of his mouth, And a word in its season—how good!
Ang tawo may kalipay diha sa pagtubag sa iyang baba; Ug ang usa ka pulong nga angay sa panahon, pagkaayo niana!
Alang manggialamon ang dalan sa kinabuhi nagapadulong ngadto sa itaas, Aron siya mobiya gikan sa Sheol sa ubos. (Sheol h7585)
25 YHWH pulls down the house of the proud, And He sets up the border of the widow.
Si Jehova magaluka sa balay sa mapahitas-on; Apan siya magapalig-on sa utlanan sa balo nga babaye.
26 Thoughts of wickedness [are] an abomination to YHWH, And sayings of pleasantness [are] pure.
Ang mga lalang nga dautan maoy dulumtanan kang Jehova; Apan ang mga pulong sa kalipay mga ulay man.
27 A dishonest gainer is troubling his house, And whoever is hating gifts lives.
Kadtong hakog sa ganancia nagasamok sa iyang kaugalingong balay; Apan kadtong nagadumot sa mga hiphip mabuhi.
28 The heart of the righteous meditates to answer, And the mouth of the wicked utters evil things.
Ang kasingkasing sa tawong matarung nagatoon sa angay nga ipanubag; Apan ang baba sa dautan nagabubo sa mga dautang butang.
29 YHWH [is] far from the wicked, And He hears the prayer of the righteous.
Si Jehova halayo sa mga dautan; Apan siya mamati sa pag-ampo sa mga tawong matarung.
30 The light of the eyes makes the heart glad, A good report makes the bone fat.
Ang kahayag sa mga mata nagalipay sa kasingkasing; Ug ang mga maayong balita nagapatambok sa mga bukog.
31 An ear that is hearing the reproof of life Lodges among the wise.
Ang igdulongog nga mamati sa pagbadlong sa kinabuhi Magapuyo sa taliwala sa mga manggialamon.
32 Whoever is refusing instruction is despising his soul, And whoever is hearing reproof Is getting understanding.
Kadtong nagasalikway sa pagsaway nagatamay sa iyang kaugalingong kalag; Apan kadtong nagapamati sa pagbadlong nakakab-ut sa kahibalo.
33 The fear of YHWH [is] the instruction of wisdom, And humility [is] before honor!
Ang pagkahadlok kang Jehova maoy pagpahamatngon sa kaalam; Ug ang pagka-mapinaubsanon maga-una sa kadungganan.
