Proverbs 14
1 Every wise woman has built her house, And the foolish breaks it down with her hands.
Người nữ khôn ngoan xây cất nhà mình; Song kẻ ngu dại lấy tay mình mà phá hủy nó đi.
2 Whoever is walking in his uprightness is fearing YHWH, And the perverted is despising Him [in] his ways.
Ai đi theo sự ngay thẳng kính sợ Đức Giê-hô-va; Còn ai ăn ở tà vạy khinh bỉ Ngài,
3 A rod of pride [is] in the mouth of a fool, And the lips of the wise preserve them.
Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi đánh phạt sự kiêu ngạo nó; Song môi người khôn ngoan giữ lấy người.
4 Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
Đâu không có bò, đó máng cỏ trống không; Nhưng nhiều hoa lợi do nơi sức bò đực mà ra.
5 A faithful witness does not lie, And a false witness breathes out lies.
Người chứng trung thành không hề nói dối; Còn kẻ làm chứng gian buông lời dối trá.
6 A scorner has sought wisdom, and it is not, And knowledge [is] easy to the intelligent.
Kẻ nhạo báng tìm khôn ngoan, mà không gặp; Song sự tri thức lấy làm dễ cho người thông sáng.
7 Go from before a foolish man, Or you have not known the lips of knowledge.
Hãy dan xa khỏi mặt kẻ ngu muội, Con sẽ chẳng tìm được môi khôn ngoan nơi nó.
8 The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
Sự trí huệ của người khôn khéo, ấy là hiểu rõ đường lối mình; Nhưng sự điên cuồng của kẻ ngu muội là sự phỉnh gạt.
9 Fools mock at a guilt-offering, And among the upright—a pleasing thing.
Kẻ ngu dại bỉ báng tội lỗi; Nhưng người ngay thẳng có được ơn của Đức Chúa Trời.
10 The heart knows its own bitterness, And a stranger does not interfere with its joy.
Lòng nhìn biết sự cay đắng của lòng; Một người ngoại không chia vui với nó được.
11 The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourishes.
Nhà kẻ gian ác sẽ bị đánh đổ; Song trại người ngay thẳng sẽ được hưng thạnh.
12 There is a way—right before a man, And its latter end [are] ways of death.
Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng đến cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.
13 Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
Dầu trong lúc cười cợt lòng vẫn buồn thảm; Và cuối cùng sự vui, ấy là điều sầu não.
14 The backslider in heart is filled from his ways, And a good man—from his fruits.
Lòng kẻ nào lìa xa Đức Chúa Trời sẽ được no nê sự kết quả của mình; Còn người lành nhờ chính mình mà được thỏa nguyện.
15 The simple gives credence to everything, And the prudent attends to his step.
Kẻ ngu dốt tin hết mọi lời; Nhưng người khôn khéo xem xét các bước mình.
16 The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
Người khôn ngoan sợ và tránh khỏi điều ác; Song kẻ ngu muội ở xấc xược, và có lòng cậy mình.
17 Whoever is short of temper does folly, And a man of wicked schemes is hated.
Người nóng nảy làm điên làm dại; Và kẻ toan mưu ác bị ghét.
18 The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
Kẻ ngu muội được sự điên dại làm cơ nghiệp; Song người khôn ngoan được đội mão triều thiên bằng tri thức.
19 The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
Người ác phục trước mặt người thiện; Và kẻ dữ cúi lạy ở ngoài cửa người công bình.
20 The poor is hated even of his neighbor, And those loving the rich [are] many.
Người nghèo khó dầu láng giềng cũng ghét bỏ; Nhưng bằng hữu của người giàu thì nhiều thay.
21 Whoever is despising his neighbor sins, Whoever is favoring the humble, O his blessedness.
Ai khinh bỉ kẻ lân cận mình phạm tội; Còn ai thương xót người khốn khó lấy làm có phước thay.
22 Do they who are devising evil not err? And kindness and truth [are] to those devising good,
Kẻ toan mưu ác há chẳng lầm lạc sao? Còn nhân từ và chân thật thuộc về người toan mưu thiện.
23 In all labor there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
Trong các thứ công việc đều có ích lợi; Nhưng miệng nói nhiều chỉ dẫn đến sự thiếu thốn.
24 The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
Giàu có là mão triều thiên cho người khôn ngoan; Còn điên cuồng của kẻ ngây dại chỉ là điên cuồng.
25 A true witness is delivering souls, And a deceitful one breathes out lies.
Kẻ làm chứng chân thật giải cứu linh hồn người ta; Song kẻ nào nói dối gây sự phỉnh gạt.
26 Strong confidence [is] in the fear of YHWH, And there is a refuge to His sons.
Trong sự kính sợ Đức Giê-hô-va có nơi nương cậy vững chắc; Và con cái Ngài sẽ được một nơi ẩn núp.
27 The fear of YHWH [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
Sự kính sợ Đức Giê-hô-va vốn một nguồn sự sống, Đặng khiến người ta tránh khỏi bẫy sự chết.
28 The honor of a king [is] in the multitude of a people, And the ruin of a prince in lack of people.
Dân sự đông đảo, ấy là sự vinh hiển của vua; Còn dân sự ít, ấy khiến cho quan tướng bị bại.
29 Whoever is slow to anger [is] of great understanding, And whoever is short in temper is exalting folly.
Kẻ nào chậm nóng giận có thông sáng lớn; Nhưng ai hay nóng nảy tôn lên sự điên cuồng.
30 A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
Lòng bình tịnh là sự sống của thân thể; Còn sự ghen ghét là đồ mục của xương cốt.
31 An oppressor of the poor reproaches his Maker, And whoever is honoring Him Is favoring the needy.
Kẻ hà hiếp người nghèo khổ làm nhục Đấng Tạo hóa mình; Còn ai thương xót người bần cùng tôn trọng Ngài.
32 The wicked is driven away in his wickedness, And the righteous [is] trustful in his death.
Kẻ ác bị đánh đổ trong sự gian ác mình; Nhưng kẻ công bình vẫn có nơi nương cậy, dầu trong khi chết.
33 Wisdom rests in the heart of the intelligent. And it is known in the midst of fools.
Sự khôn ngoan ở tại lòng người thông sáng; Còn điều ở trong lòng kẻ ngu muội được lộ ra.
34 Righteousness exalts a nation, And the righteousness of peoples [is] a sin-offering.
Sự công bình làm cho nước cao trọng; Song tội lỗi là sự hổ thẹn cho các dân tộc.
35 The favor of a king [is] to a wise servant, And one causing shame is an object of his wrath!
Vua làm ơn cho tôi tớ nào ăn ở khôn sáng; Nhưng cơn thạnh nộ vua nổi nghịch cùng kẻ gây sự hổ thẹn.
