Proverbs 14
1 Every wise woman has built her house, And the foolish breaks it down with her hands.
Bilge kadın evini yapar, Ahmak kadın evini kendi eliyle yıkar.
2 Whoever is walking in his uprightness is fearing YHWH, And the perverted is despising Him [in] his ways.
Doğru yolda yürüyen, RAB'den korkar, Yoldan sapan, RAB'bi hor görür.
3 A rod of pride [is] in the mouth of a fool, And the lips of the wise preserve them.
Ahmağın sözleri sırtına kötektir, Ama bilgenin dudakları kendisini korur.
4 Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
Öküz yoksa yemlik boş kalır, Çünkü bol ürünü sağlayan öküzün gücüdür.
5 A faithful witness does not lie, And a false witness breathes out lies.
Güvenilir tanık yalan söylemez, Yalancı tanıksa yalan solur.
6 A scorner has sought wisdom, and it is not, And knowledge [is] easy to the intelligent.
Alaycı bilgeliği arasa da bulamaz, Akıllı içinse bilgi edinmek kolaydır.
7 Go from before a foolish man, Or you have not known the lips of knowledge.
Akılsız kişiden uzak dur, Çünkü sana öğretecek bir şeyi yok.
8 The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
İhtiyatlı kişinin bilgeliği, ne yapacağını bilmektir, Akılsızların ahmaklığıysa aldanmaktır.
9 Fools mock at a guilt-offering, And among the upright—a pleasing thing.
Ahmaklar suç sunusuyla alay eder, Dürüstler ise iyi niyetlidir.
10 The heart knows its own bitterness, And a stranger does not interfere with its joy.
Yürek kendi acısını bilir, Sevinciniyse kimse paylaşmaz.
11 The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourishes.
Kötü kişinin evi yerle bir edilecek, Doğru kişinin konutuysa bayındır olacak.
12 There is a way—right before a man, And its latter end [are] ways of death.
Öyle yol var ki, insana düz gibi görünür, Ama sonu ölümdür.
13 Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
Gülerken bile yürek sızlayabilir, Sevinç bitince acı yine görünebilir.
14 The backslider in heart is filled from his ways, And a good man—from his fruits.
Yüreği dönek olan tuttuğu yolun, İyi kişi de yaptıklarının ödülünü alacaktır.
15 The simple gives credence to everything, And the prudent attends to his step.
Saf kişi her söze inanır, İhtiyatlı olansa attığı her adımı hesaplar.
16 The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
Bilge kişi korktuğu için kötülükten uzaklaşır, Akılsızsa büyüklük taslayıp kendine güvenir.
17 Whoever is short of temper does folly, And a man of wicked schemes is hated.
Çabuk öfkelenen ahmakça davranır, Düzenbazdan herkes nefret eder.
18 The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
Saf kişilerin mirası akılsızlıktır, İhtiyatlı kişilerin tacı ise bilgidir.
19 The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
Alçaklar iyilerin önünde, Kötüler doğruların kapısında eğilirler.
20 The poor is hated even of his neighbor, And those loving the rich [are] many.
Komşusu bile yoksulu sevmez, Oysa zenginin dostu çoktur.
21 Whoever is despising his neighbor sins, Whoever is favoring the humble, O his blessedness.
Komşuyu hor görmek günahtır, Ne mutlu mazluma lütfedene!
22 Do they who are devising evil not err? And kindness and truth [are] to those devising good,
Kötülük tasarlayan yolunu şaşırmaz mı? Oysa iyilik tasarlayan sevgi ve sadakat kazanır.
23 In all labor there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
Her emek kazanç getirir, Ama boş lakırdı yoksulluğa götürür.
24 The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
Bilgelerin tacı servetleridir, Akılsızlarsa ahmaklıklarıyla tanınır.
25 A true witness is delivering souls, And a deceitful one breathes out lies.
Dürüst tanık can kurtarır, Yalancı tanık aldatıcıdır.
26 Strong confidence [is] in the fear of YHWH, And there is a refuge to His sons.
RAB'den korkan tam güvenliktedir, RAB onun çocuklarına da sığınak olacaktır.
27 The fear of YHWH [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
RAB korkusu yaşam kaynağıdır, İnsanı ölüm tuzaklarından uzaklaştırır.
28 The honor of a king [is] in the multitude of a people, And the ruin of a prince in lack of people.
Kralın yüceliği halkının çokluğuna bağlıdır, Halk yok olursa hükümdar da mahvolur.
29 Whoever is slow to anger [is] of great understanding, And whoever is short in temper is exalting folly.
Geç öfkelenen akıllıdır, Çabuk sinirlenen ahmaklığını gösterir.
30 A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
Huzurlu yürek bedenin yaşam kaynağıdır, Hırs ise insanı için için yer bitirir.
31 An oppressor of the poor reproaches his Maker, And whoever is honoring Him Is favoring the needy.
Muhtacı ezen, Yaradanı'nı hor görüyor demektir. Yoksula acıyansa Yaradan'ı yüceltir.
32 The wicked is driven away in his wickedness, And the righteous [is] trustful in his death.
Kötü kişi uğradığı felaketle yıkılır, Doğru insanın ölümde bile sığınacak yeri var.
33 Wisdom rests in the heart of the intelligent. And it is known in the midst of fools.
Bilgelik akıllı kişinin yüreğinde barınır, Akılsızlar arasında bile kendini belli eder.
34 Righteousness exalts a nation, And the righteousness of peoples [is] a sin-offering.
Doğruluk bir ulusu yüceltir, Oysa günah herhangi bir halk için utançtır.
35 The favor of a king [is] to a wise servant, And one causing shame is an object of his wrath!
Kral sağduyulu kulunu beğenir, Utanç getirene öfkelenir.
