Proverbs 13
1 A wise son—the instruction of a father, And a scorner—he has not heard rebuke.
Dinidinig ng pantas na anak ang turo ng kaniyang ama: nguni't hindi dinidinig ng mangduduwahagi ang saway.
2 A man eats good from the fruit of the mouth, And the soul of the treacherous—violence.
Ang tao ay kakain ng mabuti ayon sa bunga ng kaniyang bibig: nguni't ang magdaraya ay kakain ng karahasan,
3 Whoever is keeping his mouth, is keeping his soul, Whoever is opening wide his lips—ruin to him!
Siyang nagiingat ng kaniyang bibig, nagiingat ng kaniyang buhay: nguni't siyang nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi ay magkakaroon ng kapahamakan.
4 The soul of the slothful is desiring, and does not have. And the soul of the diligent is made fat.
Ang tamad ay nagnanasa, at walang anoman: nguni't ang kaluluwa ng masipag ay tataba.
5 The righteous hates a false word, And the wicked causes abhorrence, and is confounded.
Ang matuwid ay nagtatanim sa pagsisinungaling: nguni't ang masama ay kasuklamsuklam, at napapahiya.
6 Righteousness keeps him who is perfect in the way, And wickedness overthrows a sin offering.
Bumabantay ang katuwiran sa matuwid na lakad; nguni't inilulugmok ng kasamaan ang makasalanan.
7 There is [he] who is making himself rich, and has nothing, Who is making himself poor, and wealth [is] abundant.
May nagpapakayaman, gayon ma'y walang anoman: may nagpapakadukha, gayon ma'y may malaking kayamanan.
8 The ransom of a man’s life [are] his riches, And the poor has not heard rebuke.
Ang katubusan sa buhay ng tao ay siyang kaniyang mga kayamanan: nguni't ang dukha ay hindi nakikinig sa banta.
9 The light of the righteous rejoices, And the lamp of the wicked is extinguished.
Ang ilaw ng matuwid ay nagagalak: nguni't ang ilawan ng masama ay papatayin.
10 A vain man causes debate through pride, And wisdom [is] with the counseled.
Sa kapalaluan, ang dumarating ay pagtatalo lamang: nguni't ang karunungan ay nangasa nangaturuang maigi.
11 Wealth from vanity becomes little, And whoever is gathering by the hand becomes great.
Ang kayamanang tinangkilik sa walang kabuluhan ay huhupa: nguni't siyang nagpipisan sa paggawa ay mararagdagan.
12 Hope prolonged is making the heart sick, And a tree of life [is] the coming desire.
Ang pagasa na nagluluwat ay nagpapasakit ng puso: nguni't pagka ang nasa ay dumarating ay punong kahoy ng buhay.
13 Whoever is despising the word is destroyed for it, And whoever is fearing the command is repaid.
Sinomang humamak sa salita ay nagdadala ng kapahamakan sa sarili: nguni't siyang natatakot sa utos ay gagantihin.
14 The law of the wise [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
Ang kautusan ng pantas ay bukal ng buhay, upang lumayo sa mga silo ng kamatayan.
15 Good understanding gives grace, And the way of the treacherous [is] hard.
Ang mabuting kaunawaan ay nagbibigay lingap: nguni't ang lakad ng mananalangsang ay mahirap.
16 Every prudent one deals with knowledge, And a fool spreads out folly.
Bawa't mabait na tao ay gumagawang may kaalaman: nguni't ang mangmang ay nagkakalat ng kamangmangan.
17 A wicked messenger falls into evil, And a faithful ambassador is healing.
Ang masamang sugo ay nahuhulog sa kasamaan: nguni't ang tapat na sugo ay kagalingan.
18 Whoever is refusing instruction—poverty and shame, And whoever is observing reproof is honored.
Karalitaan at kahihiyan ang tatamuhin ng nagtatakuwil ng saway: nguni't siyang nakikinig ng saway ay magkakapuri.
19 A desire accomplished is sweet to the soul, And an abomination to fools [Is] to turn from evil.
Ang nasa na natupad ay matamis sa kaluluwa: nguni't kasuklamsuklam sa mga mangmang na humiwalay sa kasamaan.
20 Whoever is walking with wise men is wise, And a companion of fools suffers evil.
Lumalakad ka na kasama ng mga pantas na tao, at ikaw ay magiging pantas; nguni't ang kasama ng mga mangmang ay mapapariwara.
21 Evil pursues sinners, And good repays the righteous.
Ang kasamaan ay humahabol sa mga makasalanan; nguni't ang matuwid ay gagantihan ng mabuti.
22 A good man causes sons’ sons to inherit, And the sinner’s wealth [is] laid up for the righteous.
Ang mabuti ay nagiiwan ng mana sa mga anak ng kaniyang mga anak; at ang kayamanan ng makasalanan ay nalalagay na ukol sa matuwid.
23 Abundance of food—the tillage of the poor, And substance is consumed without judgment.
Maraming pagkain ang nasa pagsasaka ng dukha: nguni't may napapahamak dahil sa kawalan ng kaganapan.
24 Whoever is sparing his rod is hating his son, And whoever is loving him has hurried his discipline.
Siyang naguurong ng kaniyang pamalo ay napopoot sa kaniyang anak: nguni't siyang umiibig ay nagpaparusang maminsan-minsan.
25 The righteous is eating to the satiety of his soul, And the belly of the wicked lacks!
Ang matuwid ay kumakain hanggang sa kabusugan ng kaniyang kaluluwa; nguni't ang tiyan ng masama ay mangangailangan.
