Proverbs 13
1 A wise son—the instruction of a father, And a scorner—he has not heard rebuke.
| کوڕی دانا تەمبێکردنی باوکی وەردەگرێت، بەڵام گاڵتەجاڕ گوێ لە سەرزەنشت ناگرێت. |
2 A man eats good from the fruit of the mouth, And the soul of the treacherous—violence.
| مرۆڤ لە بەروبوومی دەمی چاکە دەخوات، ناپاکانیش ئارەزوویان توندوتیژییە. |
3 Whoever is keeping his mouth, is keeping his soul, Whoever is opening wide his lips—ruin to him!
| ئەوەی ئاگای لە دەمی بێت گیانی خۆی دەپارێزێت، بەڵام ئەوەی زمان درێژی دەکات لەناودەچێت. |
4 The soul of the slothful is desiring, and does not have. And the soul of the diligent is made fat.
| گیانی تەمبەڵ ئارەزوو دەکات و هیچی دەست ناکەوێت، بەڵام گیانی تێکۆشەر سەرکەوتوو دەبێت. |
5 The righteous hates a false word, And the wicked causes abhorrence, and is confounded.
| کەسی ڕاستودروست ڕقی لە قسەی درۆیە، بەدکاریش ڕیسوایی و شەرمەزاری دەهێنێت. |
6 Righteousness keeps him who is perfect in the way, And wickedness overthrows a sin offering.
| ڕاستودروستی ئەو کەسە دەپارێزیت کە ڕێگای ڕاستە، خراپەش گوناهبار سەرەوژێر دەکات. |
7 There is [he] who is making himself rich, and has nothing, Who is making himself poor, and wealth [is] abundant.
| هەیە خۆی بە دەوڵەمەند دەردەخات و هیچی نییە، هەشە خۆی بە هەژار دەردەخات و سامانی زۆری هەیە. |
8 The ransom of a man’s life [are] his riches, And the poor has not heard rebuke.
| لەوانەیە مرۆڤ بە سامانەکەی گیانی خۆی بکڕێتەوە، بەڵام هەژار گوێی لە هەڕەشە نابێت. |
9 The light of the righteous rejoices, And the lamp of the wicked is extinguished.
| ڕووناکی ڕاستودروستان دەگەشێتەوە، بەڵام چرای بەدکاران دەکوژێتەوە. |
10 A vain man causes debate through pride, And wisdom [is] with the counseled.
| لە لووتبەرزییەوە تەنها ناکۆکی پەیدادەبێت، بەڵام لەگەڵ ڕاوێژکاران دانایی. |
11 Wealth from vanity becomes little, And whoever is gathering by the hand becomes great.
| ماڵێک بە ناپاکی پەیداکرابێت، کەم دەکات، بەڵام ئەوەی بە کاری دەست کۆدەبێتەوە، زیاد دەکات. |
12 Hope prolonged is making the heart sick, And a tree of life [is] the coming desire.
| ئومێدی درێژکراوە دڵ نەخۆش دەکات، ئارەزووی بەدیهاتووش درەختی ژیانە. |
13 Whoever is despising the word is destroyed for it, And whoever is fearing the command is repaid.
| ئەوەی سووکایەتی بە فێرکردنەکە بکات خۆی لەناودەبات، بەڵام ئەوەی ڕێزی بۆ ڕاسپاردەکە هەبێت پاداشتی دەدرێتەوە. |
14 The law of the wise [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
| فێرکردنەکانی دانا کانی ژیانە، بۆ دوورکەوتنەوە لە داوی مردن. |
15 Good understanding gives grace, And the way of the treacherous [is] hard.
| تێگەیشتنی باش پەسەندی بەدەستدەهێنێت، بەڵام ڕێگای ناپاکان سەختە. |
16 Every prudent one deals with knowledge, And a fool spreads out folly.
| هەموو کەسێکی ژیر بە زانیارییەوە کار دەکات، بەڵام نەزان گێلایەتی بڵاو دەکاتەوە. |
17 A wicked messenger falls into evil, And a faithful ambassador is healing.
| نێردراوی بەدکار دەکەوێتە خراپەوە، پەیامبەری دەستپاکیش چاکبوونەوە دەهێنێت. |
18 Whoever is refusing instruction—poverty and shame, And whoever is observing reproof is honored.
| هەژاری و ڕیسوایی بۆ ئەوانەیە تەمبێکردن بەلاوە دەنێن، بەڵام ئەوەی سەرزەنشت لەگوێدەگرێت ڕێزدار دەبێت. |
19 A desire accomplished is sweet to the soul, And an abomination to fools [Is] to turn from evil.
| ئارەزووی بەدیهاتوو خۆشییە بۆ گیان، بەڵام گێل وا دەزانێت کە لادان لە خراپە شتێکی قێزەونە. |
20 Whoever is walking with wise men is wise, And a companion of fools suffers evil.
| ئەوەی لەگەڵ دانایان دەڕوات دەبێتە دانا، هاوڕێی گێلەکانیش زیانی پێدەگات. |
21 Evil pursues sinners, And good repays the righteous.
| خراپە دوای گوناهباران دەکەوێت، بەڵام ڕاستودروستان بە چاکە پاداشت دەدرێنەوە. |
22 A good man causes sons’ sons to inherit, And the sinner’s wealth [is] laid up for the righteous.
| پیاوچاک میرات بۆ نەوەکانی بەجێدەهێڵێت، سامانی گوناهبارانیش بۆ ڕاستودروست هەڵدەگیردرێت. |
23 Abundance of food—the tillage of the poor, And substance is consumed without judgment.
| لەوانەیە زەویی بەیاری هەژاران خواردنی زۆری تێدابێت، بەڵام لەبەر نادادپەروەری دەبردرێت. |
24 Whoever is sparing his rod is hating his son, And whoever is loving him has hurried his discipline.
| ئەوەی ڕێگا لە کوتەک بگرێت ڕقی لە کوڕەکەیەتی، بەڵام ئەوەی خۆشیبوێت گرنگی بە تەمبێکردنی دەدات. |
25 The righteous is eating to the satiety of his soul, And the belly of the wicked lacks!
| کەسی ڕاستودروست دەخوات و تێر دەبێت، بەڵام سکی بەدکاران هەر برسی دەبێت. |
