Luke 12
1 At which time the myriads of the multitude having been gathered together, so as to tread on one another, He began to say to His disciples, first, “Take heed to yourselves of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy;
Sa kasamtangan, sa dihang nagtigom ang liboan nga mga tawo, nagkatinumbanay sila sa usag-usa, nagsugod siya pagsulti ngadto sa iyang mga disipulo una sa tanan, “Pagbantay kamo sa mga patubo sa mga Pariseo, nga mao ang pagpaka-aron ingnon.
2 and there is nothing covered that will not be revealed, and hid that will not be known;
Apan walay tinagoan nga dili mabutyag, ug walay gitagoan nga dili mahibaw-an.
3 because whatever you said in the darkness will be heard in the light, and what you spoke to the ear in the inner-chambers will be proclaimed on the housetops.
Busa bisan unsay imong gisulti diha sa kangitngit madungog diha sa kahayag, ug bisan unsay imong gisulti diha sa igdulungog sa tago nga lawak, igamantala didto sa mga atop sa balay.
4 And I say to you, my friends, do not be afraid of those killing the body, and after these things are not having anything more to do;
Sultihan ko kamo mga higala, ayaw kamo kahadlok niadtong makapatay sa lawas, human niana wala na silay laing mahimo.
5 but I will show to you whom you may fear: fear Him who, after the killing, is having authority to cast into Gehenna; yes, I say to you, fear Him. (Geenna g1067)
Apan pasidan-an ko kamo niadtong angay kahadlokan. Kahadloki siya, nga human makapatay, adunay katungod sa pagtambog kanimo didto sa impiyerno. Oo, sultihan ko ikaw, kahadloki siya. (Geenna g1067)
6 Are not five sparrows sold for two assaria? And one of them is not forgotten before God,
Dili ba ang lima ka langgam mabaligya sa duha ka gagmayng sinsilyo? Apan walay usa kanila nga gikalimtan sa atubangan sa Dios.
7 but even the hairs of your head have all been numbered; therefore do not fear, you are of more value than many sparrows.
Bisan pa ang mga buhok diha sa inyong ulo naihap man. Ayaw kahadlok. Mas bililhon pa kamo kaysa daghan nga langgam.
8 And I say to you, everyone who may confess in Me before men, the Son of Man will also confess in him before the messengers of God,
Sultihan ko kamo, ang matag-usa nga moangkon kanako atubangan sa katawhan, pagaangkonon usab sa Anak sa Tawo atubangan sa mga anghel sa Dios,
9 and he who has denied Me before men, will be denied before the messengers of God,
apan siya nga molimod kanako atubangan sa katawhan igalimod usab atubangan sa mga anghel sa Dios.
10 and everyone who will say a word to the Son of Man, it will be forgiven to him, but the [one] having slandered to the Holy Spirit will not be forgiven.
Ang matag-usa nga mosulti ug pulong batok sa Anak sa tawo, siya mapasaylo, apan kaniya nga nagapasipala sa Balaang Espiritu, dili gayod mapasaylo.
11 And when they bring you before the synagogues, and the rulers, and the authorities, do not be anxious how or what you may reply, or what you may say,
Sa dihang dad-on kamo nila sa mga sinagoga, sa mga magmamando, ug sa mga anaa sa panggamhanan, ayaw kamo kabalaka kung unsaon ninyo pagsulti sa inyong ipangatarungan, o unsay inyong itubag,
12 for the Holy Spirit will teach you in that hour what [you] should say.”
kay ang Balaang Espiritu magatudlo kaninyo niadtong taknaa kung unsay angay ninyong isulti.”
13 And a certain one out of the multitude said to Him, “Teacher, say to my brother to divide with me the inheritance.”
Unya dunay usa ka tawo nga gikan sa pundok nag-ingon kaniya, “Magtutudlo, sultihi ang akong igsoon nga bahinon ang among napanunod nga mga kabilin.”
14 And He said to him, “Man, who set Me a judge or a divider over you?”
Giingnan siya ni Jesus, “Tawo, kinsa may naghimo kanako nga maghuhukom ug tigpataliwala kaninyo?”
15 And He said to them, “Observe, and beware of the covetousness, because his life is not in the abundance of one’s goods.”
Ug iyaha silang giingnan, “Pagbantay nga mahilikay ninyo ang inyong kaugalingon gikan sa tanang hinakog nga pangandoy, tungod kay ang kinabuhi sa tawo wala diha sa kadagaya sa iyang kabtangan.”
16 And He spoke an allegory to them, saying, “Of a certain rich man the field brought forth well;
Unya gisuginlan sila ni Jesus sa usa ka sambingay,
17 and he was reasoning within himself, saying, What will I do, because I have nowhere I will gather together my fruits?
nga nag-ingon, “Ang uma sa usa ka tawong dato mihatag ug daghang abot, ug miingon siya sa iyang kaugalingon, 'Unsa naman ang akong buhaton, nga wala naman akoy kabutangan sa akong mga abot?'
18 And he said, This I will do, I will take down my storehouses, and I will build greater ones, and I will gather together there all my products and my good things,
Ug miingon siya, 'Kini ang akong buhaton. Bungkagon nako ang akong kamalig ug magbuhat ako ug mas dako niini, ug didto nako ibutang ang akong mga abot ug akong mga kabtangan.
19 and I will say to my soul, Soul, you have many good things laid up for many years, be resting, eat, drink, be merry.
Ug ingnon nako ang akong kalag, “Kalag, daghan na kaayo ka ug kabtangan nga natigom alang sa daghan nga katuigan. Busa pahayahay na, pagkaon, pag-inom, ug paglipay.'”
20 And God said to him, Unthinking [one]! This night your life is required of you, and what things you prepared—to whom will they be [given]?
Apan ang Dios miingon kaniya, 'Tawong buang, karong gabhiona ang imong kalag pagakuhaon gikan kanimo, ug ang tanang butang nga imong giandam, kinsa naman ang manag-iya?'
21 So [is] he who is treasuring up to himself, and is not rich toward God.”
Mahisama niana ang dangatan sa usa ka tawo nga nagtigom ug bahandi para sa iyang kaugalingon apan dili dato sa Dios.”
22 And He said to His disciples, “Because of this, to you I say, do not be anxious for your life, what you may eat; nor for the body, what you may put on;
Giingnan ni Jesus ang iyang mga disipulo, “Busa sultihan ko kamo, ayaw kamo kabalaka sa inyong kinabuhi-kung unsay inyong kan-on, ug mahitungod sa inyong lawas-kung unsay inyong isuot.
23 life is more than nourishment, and the body than clothing.
Kay ang kinabuhi mas ahinungdanon kaysa pagkaon, ug ang lawas mahinungdanon kaysa mga bisti.
24 Consider the ravens, that they do not sow, nor reap, to which there is no barn nor storehouse, and God nourishes them; how much better are you than the birds?
Hunahunaa ang mga uwak, nga wala sila nagtanum o nag-ani. Wala silay lawak tipiganan o kamalig, apan ang Dios nagpakaon kanila. Mas mahinungdanon pa kamo kaysa mga langgam!
25 And who of you, being anxious, is able to add to his age one cubit?
Ug kinsa ba kaninyo nga pinaagi sa pagkabalaka nakadugang ug gitas-on sa iyang kinabuhi?
26 If, then, you are not able for the least—why are you anxious for the rest?
Ug kung dili kamo makahimo bisan niining diyutay nga butang, nganong mabalaka man kamo sa uban?
27 Consider the lilies, how do they grow? They do not labor, nor do they spin, and I say to you, not even Solomon in all his glory was clothed as one of these;
Hunahunaa ang mga kabulakan-giunsa nila pagtubo. Wala sila naghago, o nagtahi. Apan sultihan ko kamo, nga bisan si Solomon sa tanan niyang himaya wala gayud makabisti sa sama niini.
28 and if the herbage in the field, that today is, and tomorrow is cast into an oven, God so clothes, how much more you of little faith?
Kung ang Dios nagapabisti sa mga sagbot sa kaumahan, nga anaa karon, ug sa pagkaugma igalabay didto sa hudno, kamo pa ba ang dili niya bistihan. Pagkadiyutay sa inyong pagtuo!
29 And you—do not seek what you may eat, or what you may drink, and do not be in suspense,
Ayaw paghunahuna kung unsay inyong kaonon o imnon, ug ayaw kamo ug kabalaka.
30 for the nations of the world seek after all these things, and your Father has known that you have need of these things;
Kay ang tanang katawhan sa tibuok kalibotan nagapangita niining mga butanga, ug ang inyong Amahan nasayod nga nagkinahanglan kamo niining mga butanga.
31 but seek the Kingdom of God, and all these things will be added to you.
Apan pangitaa ang iyang gingharian, ug kining mga butanga igadugang nganha kaninyo.
32 Do not fear, little flock, because your Father delighted to give you the kingdom;
Ayaw kahadlok, diyutay'ng panon, kay ang inyong Amahan mahimuot kaayo nga mohatag kaninyo sa gingharian.
33 sell your goods, and give alms, make to yourselves bags that do not become old, a treasure unfailing in the heavens, where thief does not come near, nor moth destroy;
Ibaligya ang inyong mga kabtangan ug ipanghatag sa mga kabos. Paghimo kamog mga puntil nga dili magisi- bahandi sa langit nga dili mahurot, diin walay kawatan nga makapaduol, ug walay bokbok nga makaguba.
34 for where your treasure is, there your heart will be also.
Kay kung hain gani ang inyong mga bahandi, atua usab didto ang inyong kasingkasing.
35 Let your loins be girded, and the lamps burning,
Bakosi ang inyong tag-as nga mga bisti diha sa inyong hawak, ug pasigaha kanunay ang inyong mga suga,
36 and you [be] like to men waiting for their lord when he will return out of the wedding feasts, that he having come and knocked, immediately they may open to him.
ug pakasama kamo sa mga tawo nga naghulat sa ilang agalon nga gikan sa kombira sa kasal, aron sa pag-abot ug pagpanuktok niya, pagaablihan dayon nila ang pultahan alang kaniya.
37 Blessed those servants, whom the lord, having come, will find watching; truly I say to you that he will gird himself, and will cause them to recline, and having come near, will minister to them;
Bulahan kadtong mga sulugoon, diin nakaplagan sa ilang agalon nga nagbantay sa iyang pagbalik. Sa pagkatinuod sultihan ko kamo nga bakosan niya ang iyang taas nga bisti diha sa iyang hawak, palingkuron niya sila sa kan-anan, ug silbihan sila.
38 and if he may come in the second watch, and in the third watch he may come, and may find [it] so, blessed are those servants.
Kung ang agalon muabot sa tungang gabii, o bisan sa kaadlawon, ug makaplagan sila nga andam, bulahan kadto nga mga suluguon.
39 And know this, that if the master of the house had known what hour the thief comes, he would have watched, and would not have permitted his house to be broken through;
Timan-i kini, nga kung ang agalon sa panimalay nasayod sa takna sa pag-abot sa kawatan, dili gayod niya pasagdan ang iyang balay nga masulod.
40 and you, then, become ready, because at the hour you do not think, the Son of Man comes.”
Pag-andam usab kamo, tungod kay wala kamo masayod sa takna nga muabot ang Anak sa Tawo.”
41 And Peter said to Him, “Lord, do You speak this allegory to us, or also to all?”
Si Pedro miingon, “Ginoo, imoha bang gisulti kining sambingay alang kanamo lamang o sa matag-usa usab?”
42 And the LORD said, “Who, then, is the faithful and prudent steward whom the lord will set over his household, to give in season the wheat measure?
Ang Ginoo nag-ingon, “Kinsa man ang matinud-anon ug maalamon nga tagadumala sa panimalay sa iyang agalon aron maoy magbahinbahin ug pagkaon ngadto sa tanang suluguon sa hustong panahon?
43 Blessed that servant, whom his lord, having come, will find doing so;
Bulahan kadto nga suluguon, diin nakaplagan sa iyang agalon nga dunay gibuhat sa iyang pag-abot.
44 truly I say to you that he will set him over all his goods.
Sultihan ko kamo nga ipiyal gayod kaniya ang tanan niyang katigayonan.
45 And if that servant may say in his heart, My lord delays to come, and may begin to beat the menservants and the maidservants, to eat also, and to drink, and to be drunken,
Apan kung ang maong sulugoon magaingon sa iyang kasingkasing, 'Ang akong agalon naglangan sa iyang pagbalik,' ug mosugod pagpamunal sa mga lalaki ug mga babaye nga mga sulugoon, ug magsige ug kaon ug inom, ug mahimong hubog,
46 the lord of that servant will come in a day in which he does not look for [him], and in an hour that he does not know, and will cut him off, and he will appoint his portion with the unfaithful.
ang agalon niadto nga sulugoon moabot sa adlaw nga wala niya gidahom, ug sa takna nga wala niya mahibaloi, ug pagatagudtaguron siya ug magtakda ug dapit alang kaniya uban sa dili mga matinud-anon.
47 And that servant, who having known his lord’s will, and having not prepared, nor having gone according to his will, will be beaten with many stripes,
Kadto nga sulugoon, nga nahibalo sa kabubut-on sa iyang agalon, ug unya wala nangandam o nagbuhat sumala sa iyang kabubut-on, pagakastigohon sa makadaghan.
48 and he who, not having known, and having done things worthy of stripes, will be beaten with few; and to everyone to whom much was given, much will be required from him; and to whom they committed much, more abundantly they will ask of him.
Apan kaniya nga wala mahibalo, ug nakabuhat ug sayop nga angay sa silot, pagakastigohan siya apan diyutay lamang. Ang matag-usa nga gihatagan ug daghan, mas labi pa ang paninglon kaniya, ug si bisan kinsa nga gipiyalan ug daghan, mangayo sila ug mas labaw pa kaniya.
49 I came to cast fire to the earth, and what I wish [is] if it were already kindled!
Mianhi ako sa pagsunog sa kalibotan, ug nanghinaot ako nga kini misilaob na.
50 But I have an immersion to be immersed with, and how I am pressed until it may be accomplished!
Apan aduna akoy bawtismo nga ibawtismo pa kanako, ug dili ako mahimutang hangtod matapos kini!
51 Do you think that I came to give peace in the earth? No, I say to you, but rather division;
Nagahunahuna ba kamo nga mianhi ako sa kalibotan aron sa paghatag ug kalinaw? Sultihan ko kamo, dili, apan sa pagkabahinbahin.
52 for there will be from now on five in one house divided—three against two, and two against three;
Kay sugod karon adunay lima ka tawo sa usa ka balay nga magkabahinbahin, ang tulo batok sa duha, o duha batok sa tulo.
53 a father will be divided against a son, and a son against a father, a mother against a daughter, and a daughter against a mother, a mother-in-law against her daughter-in-law, and a daughter-in-law against her mother-in-law.”
Magkabahinbahin sila, ang amahan batok sa anak nga lalaki, ug anak nga lalaki batok sa amahan; inahan batok sa iyang anak nga babaye, ug anak nga babaye batok sa iyang inahan; ugangang babaye batok sa iyang binalaye, ug binalaye batok sa ugangang babaye.”
54 And He also said to the multitudes, “When you may see the cloud rising from the west, immediately you say, A shower comes, and it is so;
Si Jesus nagsulti usab ngadto sa mga katawhan, “Kung makita ninyo ang dag-om nga magagikan sa kasadpan magaingon dayon kamo nga, 'Moabot ang ulan,' ug unya mahitabo kini.
55 and when a south wind is blowing, you say that there will be heat, and it is;
Ug kung mohuros ang hangin sa habagat, magaingon kamo nga, 'Maglagiti ang kainit karon,' ug unya mahitabo kini.
56 hypocrites! You have known to discern the face of the earth and of the sky, but how do you not discern this time?
Mga tigpakaaron-ingnon, makabalo kamong mohubad sa dagan sa kalibotan ug sa kalangitan, apan naunsa nga dili kamo makabalo unsaon paghubad sa panahon karon?
57 And why, also, of yourselves, do you not judge what is righteous?
Nganong dili man kamo makahukom kung unsay maayo alang sa inyong kaugalingon?
58 For as you are going away with your opponent to the ruler, in the way give diligence to be released from him, lest he may drag you to the judge, and the judge may deliver you to the officer, and the officer may cast you into prison;
Sa dihang magkuyog kamo sa inyong kaaway paingon sa mahistrado, paningkamoti ang pagpakighusay kaniya diha sa dalan aron nga dili ka niya guyuron didto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom dili magtugyan kanimo didto sa opisyal, ug ang opisyal dili magbalhog kanimo sa bilanggoan.
59 I say to you, you may not come forth from there until even the last mite you may give back.”
Sultihan ko kamo, nga dili gayud kamo makalingkawas gikan didto hangtod nga kabayran ninyo ang katapusang bahin nga salapi.”
