Proverbs 6
1 My son, If thou hast become surety for thy friend, if thou hast struck thy hand for a stranger;
Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;
2 If thou art ensnared through the words of thy mouth, if thou art caught through the words of thy mouth:
Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.
3 [Then] do this by all means, my son, and deliver thyself, because thou art come into the power of thy friend, Go hasten to him, and urge thy friend.
Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;
4 Grant not any sleep to thy eyes, nor slumber to thy eyelids.
Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;
5 Deliver thyself as a roebuck from the hand [of the hunter], and as a bird from the hand of the fowler.
Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.
6 Go to the ant, thou sluggard; look on her ways, and become wise.
Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:
7 She, that hath no prince, officer, or ruler,
Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,
8 Provideth in the summer her provision, gathereth in harvest-time her food.
Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.
9 How long, O sluggard, wilt thou lie down? when wilt thou arise out of thy sleep?
Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?
10 “A little [more] sleep, a little slumber, a little folding of the hands in lying down;”
Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
11 But then will thy poverty come like a rover, and thy want as a man armed with a shield.
Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.
12 A Godless person is a man of injustice, who walketh with a distorted mouth.
Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;
13 He blinketh with his eyes, he scrapeth with his feet, he pointeth with his fingers;
Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;
14 Perverseness is in his heart, he contriveth evil at all times; he scattereth abroad discord.
Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.
15 Therefore shall suddenly come his calamity: unawares shalt he be broken without a remedy.
Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.
16 Six things there are which the Lord hateth; and seven are an abomination unto his spirit:
Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:
17 Haughty eyes, a tongue of falsehood, and hands that shed innocent blood,
Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;
18 A heart that contriveth plans of injustice, feet that hasten to run after evil,
Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,
19 A false witness that eagerly uttereth lies, and him that scattereth abroad discord among brethren.
Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.
20 Keep, O my son, the commandment of thy father, and reject not the teaching of thy mother:
Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:
21 Bind them upon thy heart continually, tie them about thy throat.
Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.
22 When thou walkest, it shall lead thee; when thou liest down, it shall watch over thee; and when thou art awake, it shall converse with thee.
Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.
23 For the commandment is a lamp, and the law is light; and the way of life are the admonitions of correction:
Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:
24 To guard thee against a bad woman, from the flattery of an alien tongue.
Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.
25 Covet not her beauty in thy heart, and let her not conquer thee with her eyelids.
Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.
26 For by means of a harlot [one is brought down] to the last loaf of bread: and an adulterous woman will even hunt for the precious life,
Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.
27 Can a man gather up fire in his lap, and shall his clothes not be burnt?
Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?
28 Can a man walk along upon hot coals, and shall his feet not be burnt?
Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?
29 So it is with him that goeth in to his neighbor's wife: no one that toucheth her shall remain unpunished.
Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.
30 Men do not despise the thief, if he steal, to gratify his craving when he is hungry:
Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:
31 And if he be found, he must pay sevenfold; all the wealth his house must he give.
Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.
32 But whoso committeth adultery with a woman lacketh sense: he that is the destroyer of his soul, will alone do this.
Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.
33 Plague and disgrace will he meet with; and his reproach will not be blotted out.
Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas
34 For jealousy is the fury of a husband, and he will not spare on the day of vengeance.
Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.
35 He will not regard the appearance of any ransom; and he will not be content, though thou give ever so many bribes.
Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.
