Proverbs 30
1 The words of Agur the son of Yakeh, even the prophecy: the man said unto Ithiel, even unto Ithiel and Ukkal,
Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thi-ên và U-can:
2 “Surely I am more brutish than any man, and have not the understanding of a common man.
Tôi là người ngu dốt nhất, và cũng không hiểu biết như người thường.
3 Nor have I learned wisdom, so that I should have knowledge of the Holy One.
Tôi chưa được học sự khôn ngoan, cũng không có sự hiểu biết về Đấng Thánh.
4 Who was it that ascended into heaven, and came down again? who gathered the wind in his fists? who bound the waters in a garment? who set up all the ends of the earth? what is his name, and what is his son's name, if thou knowest it?”
Ai đã lên trời, rồi xuống đất? Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ? Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì? Xin nói giúp tôi, nếu ngươi biết!
5 Every saying of God is purified: he is a shield unto those that put their trust in him.
Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh luyện; Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.
6 Do not add aught unto his words: lest he reprove thee, and thou be found a liar.
Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội, vì người thêm thắt là người nói dối.
7 Two things do I request of thee: deny them not to me before I die.
Đức Chúa Trời ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều:
8 Vanity and lying words do thou remove far from me: neither poverty nor riches give thou unto me; let me eat the bread appointed unto me:
Giúp con khỏi dối trá, giả hình. Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có. Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.
9 Lest I become over-full, and deny thee, and say, Who is the Lord? or lest I become poor, and steal, and trespass against the name of my God.
Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ Chúa và hỏi: “Chúa Hằng Hữu là ai?” Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Đức Chúa Trời.
10 Do not calumniate a servant unto his master: lest he curse thee, and thou incur guilt.
Chớ vu khống người đầy tớ với chủ, người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.
11 There is a generation that curseth its father, and doth not bless its mother.
Có người rủa cha, và không chúc phước cho mẹ.
12 There is a generation that is pure in its own eyes, and yet is not washed [clean] of its filthiness.
Có người tự thấy mình trong trắng, nhưng chưa được rửa sạch ô uế.
13 There is a generation—O how lofty are its eyes! and its eyelids are so lifted up.
Có người đôi mắt kiêu căng, với cái nhìn khinh người.
14 There is a generation, whose teeth are as swords, and whose string teeth are as knives, to devour the poor from off the earth, and the needy from among men.
Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao cạo. Họ nhai ngấu nghiến người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn.
15 Insatiability hath two daughters, [crying, ] Give, give. There are three things that are never satisfied, yea, four things which never say, Enough:
Con đỉa có hai miệng hút, chúng kêu gào “Hãy cho, Hãy cho!” Có ba vật chẳng hề thỏa mãn, và bốn loài không biết nói “Đủ rồi!”
16 The nether world; and a barren womb; the earth which is not satisfied with water; and the fire which never saith, Enough. (Sheol h7585)
Âm phủ, lòng dạ son sẻ, đất không bao giờ đủ nước, và ngọn lửa hừng. (Sheol h7585)
17 The eye that mocketh at his father, and despiseth to obey his mother, this shall the ravens of the valley pick out; and the young eagles shall eat it.
Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ, sẽ bị quạ móc đi và phụng hoàng nuốt sống.
18 Three things there are which are too wonderful for me; and four, which I know not:
Có ba điều quá lạ lùng— không, bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:
19 The way of the eagle in the air; the way of a serpent upon a rock; the way of a ship in the heart of the sea; and the way of a man with a young woman.
Đường đại bàng bay trên không, lối rắn bò trên đá, đường tàu chạy trên biển, và đường tình ái giữa nam nữ.
20 Such is the way of an adulterous woman: she eateth, and wipeth her mouth, and saith, I have done no wrong.
Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình, phạm tội xong, chùi miệng nói: “Tôi có làm gì đâu.”
21 Under three things the earth trembleth, and under four which she cannot bear:
Có ba điều làm đất rung chuyển— không, bốn việc khiến đất không chịu nổi:
22 Under a servant when he becometh king, and a worthless fool when he hath eaten enough bread;
Người nô lệ làm vua, người ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,
23 Under an odious woman when she is married, and a bond-woman when she dispossesseth her mistress.
người đàn bà ghen ghét lấy được chồng, đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 There are four which are the little ones of the earth, and they are nevertheless exceedingly wise:
Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng lại khôn ngoan lạ đời:
25 The ants are a people not strong, therefore do they prepare in the summer their food;
Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ.
26 The conies are but a feeble people, therefore do they place on the rocks their houses;
Con chồn ít năng lực, nhưng lại biết ẩn mình trong hốc đá.
27 The locusts have no king, and yet they go forth in troops altogether;
Con châu chấu tuy không có vua, nhưng chúng bay thành đội ngũ.
28 The spider thou canst catch with [thy] hands, and yet she is in the palaces of a king.
Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, lại ở trong cung vua.
29 Three there are that have a stately step, and four, that are stately in going:
Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ— không, bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:
30 The lion, the mightiest among beasts, who turneth not round from before any one;
Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,
31 The light-legged greyhound, and the he-goat; and a king, against whom there is no rising up.
con công, con dê đực, và vị vua khi đi duyệt binh.
32 If thou hast become degraded by lifting up thyself, or if thou hast devised evil, put thy hand to thy mouth:
Nếu con vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác, phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại.
33 For the pressure of milk bringeth forth butter, and the pressure of the nose bringeth forth blood: so the pressure of wrath bringeth forth strife.
Đánh sữa ra bơ và đấm mũi gây chảy máu, cũng vậy, chọc giận sinh cãi nhau.
