Proverbs 29
1 A man that, having received many admonitions, still hardeneth his neck, will suddenly be broken, and this without remedy.
Ang madalas na masaway na nagpapatigas ng kaniyang leeg, biglang mababali, at walang kagamutan.
2 When the righteous are in authority, the people will rejoice; but when the wicked beareth rule, the people groan.
Pagka ang matuwid ay dumadami, ang bayan ay nagagalak: nguni't pagka ang masama ay nagpupuno, ang bayan ay nagbubuntong-hininga.
3 The man that loveth wisdom causeth his father to rejoice; but he that keepeth company with harlots wasteth [his] wealth.
Ang umiibig ng karunungan ay nagpapagalak sa kaniyang ama: nguni't ang nakikisama sa mga patutot ay sumisira ng kaniyang tinatangkilik.
4 A king will through the exercise of justice establish [the welfare of] a land; but one that loveth gifts overthroweth it.
Ang hari ay nagtatatag ng lupain sa pamamagitan ng kahatulan: nguni't ang humihingi ng suhol ay gumigiba.
5 A man that flattereth his neighbor spreadeth a net for his steps.
Ang tao na kunwang pumupuri sa kaniyang kapuwa naglalagay ng bitag sa kaniyang mga hakbang.
6 In the transgression of a man there is an evil snare: but the righteous ever singeth and rejoiceth.
Sa pagsalangsang ng masamang tao ay may silo: nguni't ang matuwid ay umaawit at nagagalak.
7 The righteous considereth the cause of the indigent: but the wicked will not understand the knowledge [of justice].
Ang matuwid ay kumukuhang alam sa bagay ng dukha: ang masama ay walang unawang makaalam.
8 Scornful men will kindle [confusion] in a town; but the wise turn away wrath.
Ang mga mangduduwahaging tao ay naglalagay ng bayan sa liyab: nguni't ang mga pantas na tao ay nagaalis ng poot.
9 If a wise man contend with a foolish man, whether he be angry or whether he laugh, [he will have] no rest.
Kung ang pantas ay magkaroon ng pakikipagtalo sa isang mangmang, magalit man o tumawa, ang mangmang ay hindi magkakaroon ng kapahingahan.
10 Men of blood hate the guiltless one; but the upright seek [to preserve] his life.
Ang mangbububo ng dugo ay nagtatanim sa sakdal: at tungkol sa matuwid, hinahanap nila ang kaniyang buhay.
11 A fool uttereth all his mind; but the wise holdeth it back.
Inihihinga ng mangmang ang buong galit niya: nguni't ang pantas ay nagpipigil at tumitiwasay.
12 If a ruler listen to the word of falsehood, all his servants become wicked.
Kung ang puno ay nakikinig sa kabulaanan, lahat niyang mga lingkod ay masasama.
13 The poor and the man of exactions meet together: the Lord enlighteneth the eyes of both of them.
Ang dukha at ang mamimighati ay nagsasalubong; pinapagniningas ng Panginoon ang mga mata nila kapuwa.
14 When a king judgeth in truth the indigent, his throne shall stand firmly for ever.
Ang hari na humahatol na tapat sa dukha, ang kaniyang luklukan ay matatatag magpakailan man.
15 The rod and reproof impart wisdom; but a lad abandoned to himself bringeth shame on his mother.
Ang pamalo at saway ay nagbibigay karunungan: nguni't ang batang binabayaan ay humihiya sa kaniyang ina.
16 With the increase of the wicked transgression increaseth; but the righteous shall yet look on their downfall.
Pagka ang masama ay dumadami, pagsalangsang ay dumadami: nguni't mamamasdan ng matuwid ang kanilang pagkabuwal.
17 Correct thy son, and he will procure thee rest: yea, he will give delight unto thy soul.
Sawayin mo ang iyong anak, at bibigyan ka niya ng kapahingahan; Oo, bibigyan niya ng kaluguran ang iyong kaluluwa.
18 Without a prophetic vision a people become unruly; but when it observeth the law, then will it be happy.
Kung saan walang pangitain, ang bayan ay sumasama: nguni't siyang nagiingat ng kautusan ay maligaya siya.
19 Not with words [alone] can a servant be corrected; for though he understand, there will be no response.
Ang alipin ay hindi masasaway ng mga salita: sapagka't bagaman nalalaman niya ay hindi siya makikinig.
20 Seest then a man that is hasty in his words? there is more hope for a fool than for him.
Nakikita mo ba ang tao, na nagmamadali sa kaniyang mga salita? May pagasa pa sa mangmang kay sa kaniya.
21 If one rear his servant delicately from his youth, then will he at length become as [his] son.
Siyang maingat na nagpalaki ng kaniyang lingkod mula sa pagkabata, magiging anak niya siya sa kawakasan.
22 A man of anger stirreth up strife; and a man of fury aboundeth in transgression.
Ang taong magagalitin ay humihila ng kaalitan, at ang mainiting tao ay nananagana sa pagsalangsang.
23 The pride of a man will humble him; but the humble in spirit will attain to honor.
Ang kapalaluan ng tao ay magbababa sa kaniya: nguni't ang may mapagpakumbabang diwa ay magtatamo ng karangalan.
24 Whoso divideth with a thief hateth his own soul: he heareth the adjuration and dareth not to tell.
Ang nakikisama sa isang magnanakaw ay nagtatanim sa kaniyang sariling kaluluwa: siya'y nakakarinig ng sumpa at hindi umiimik.
25 The dread of man bringeth a snare; but whoso putteth his trust in the Lord will be upheld in safety.
Ang pagkatakot sa tao ay nagdadala ng silo: nguni't ang naglalagak ng kaniyang tiwala sa Panginoon ay maliligtas.
26 Many seek the favor of a ruler; but from the Lord cometh justice for man.
Marami ang nagsisihanap ng lingap ng pinuno: nguni't ang kahatulan ng tao ay nagmumula sa Panginoon.
27 An abomination of the righteous is an unjust man: and an abomination of the wicked is one who is upright in [his] way.
Ang di ganap na tao ay karumaldumal sa matuwid: at ang matuwid sa lakad ay karumaldumal sa masama.
