Proverbs 27
1 Make no boast for thyself of the coming day; for thou knowest not what a day may bring forth.
Ayaw panghambog mahitungod sa ugma, kay wala ka masayod kung unsa ang dalhon nianang adlawa.
2 Let another man praise thee, and not thy own mouth; a stranger, and not thy own lips.
Pasagdi nga dayegon ka sa uban ug dili ang imong kaugalingon nga baba; ang dumuduong ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
3 A stone hath heaviness, and the sand, weight; but a fool's wrath is heavier than both of them.
Hunahunaa ang kabug-aton sa bato ug ang kabug-aton sa balas–mas bug-at pa nianang duha ang pagpanghagit sa usa ka buangbuang.
4 Fury hath its cruelty, and anger its overwhelming power; but who is able to stand before jealousy?
Adunay kasamok diha sa kapungot ug baha diha sa kasuko, apan kinsa man ang makabarog diha sa pagpangabugho?
5 Better is open reproof than concealed love.
Mas maayo pa ang dayag nga pagbadlong kaysa gitagoan nga gugma.
6 Faithful are the wounds of a friend; but deceptive are the kisses of an enemy.
Matinud-anon ang mga samad nga gikan sa usa ka higala, apan mahimong malinlahon ang halok sa usa ka kaaway.
7 The satisfied soul treadeth under foot fine honey; but to the hungry soul every bitter thing is sweet.
Ang tawo nga nabusog na pag-ayo mobalibad bisan gani sa dugos, apan alang sa tawong gigutom, ang tanang pait nga butang tam-is.
8 As a bird that wandereth away from her nest, so is a man that wandereth away from his place.
Ang langgam nga nahisalaag gikan sa iyang salag sama sa tawo nga nahisalaag gikan sa iyang gipuy-an.
9 Oil and perfume cause the heart to rejoice, and so do the sweet words of a friend more than one's own counsel.
Ang pahumot ug ang insenso makapalipay sa kasingkasing, apan ang kaayo sa usa ka higala mas maayo pa kaysa sa iyang tambag.
10 Thy own friend, and thy father's friend, thou must not forsake; but into thy brother's house enter not on the day of thy calamity: better is a near neighbor than a distant brother.
Ayaw isalikway ang imong higala ug ang mga higala sa imong amahan, ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon nga lalaki sa panahon sa imong kalisdanan. Mas maayo pa ang silingan nga anaa sa duol kaysa igsoon nga atua sa layo.
11 Become wise, my son, and cause my heart to rejoice, that I may give an answer to him that reproacheth me.
Pagmaalamon, akong anak, ug lipaya ang akong kasingkasing; unya tubagon ko ang motamay kanako.
12 The prudent foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
Sa dihang makakita ug kagubot ang tawo nga adunay kahibalo, motago siya, apan mopadayon ang tawong walay alamag ug mag-antos siya tungod niini.
13 Take his garment, for he became surety for a stranger; and on account of an alien woman take a pledge of him.
Kuhaa ang bisti kung ang tag-iya niini nagbutang ug salapi alang sa utang sa usa ka dumuduong; ug kuhaa kini kung nagbutang siya ug kwarta alang sa usa ka babaye nga mananapaw.
14 When one saluteth his friend with a loud voice, when rising early in the morning, it will be counted a curse to him.
Si bisan kinsa nga naghatag ug panalangin sa iyang silingan uban sa makusog nga tingog sayo sa kabuntagon, kana nga panalangin isipon nga tunglo!
15 A continual dropping on a very rainy day and a contentious woman are alike.
Ang malalison nga asawa sama sa kanunay nga tagaktak sa ulan sa tibuok adlaw;
16 He that would conceal her might conceal the wind, and as [fragrant] oil on his right hand, which would betray itself.
ang pagpugong kaniya sama sa pagpugong sa hangin, o ang pagsulay sa paghakop sa lana sa imong tuo nga kamot.
17 Iron is sharpened by iron: so doth a man sharpen himself on the countenance of his friend.
Ang puthaw mobaid sa puthaw; sa samang paagi, ang tawo mobaid sa iyang higala.
18 Whoso guardeth the fig-tree will eat its fruit: so he that watcheth over his master will be honored.
Siya nga nag-atiman sa kahoy nga igera magakaon sa bunga niini, ug ang tawo nga nagpanalipod sa iyang agalon mapasidunggan.
19 As the water [showeth] to the face the [reflected] face: so doth the heart of man show itself to man.
Sama nga makita ang dagway sa tawo kung motan-aw siya sa tubig, busa ang kasingkasing sa tawo magapakita kung unsa siya nga pagkatawo.
20 The nether world and the place of corruption are never satisfied: so are the eyes of man never satisfied. (Sheol h7585)
Ingon nga dili gayod matagbaw ang Sheol ug ang Abaddon, busa dili gayod matagbaw ang mga mata sa tawo. (Sheol h7585)
21 [As] the fining-pot is for silver, and the furnace for gold: so is a man [proved] according to his praise.
Ang tunawanan alang sa plata ug ang hudnohan alang sa bulawan; ug masulayan ang tawo sa dihang dayegon siya.
22 Though thou shouldst pound the fool in a mortar, in the midst of grains of wheat with a pestle: still would his folly not depart from him.
Bisan pa ug imong dugmokon ang buangbuang pinaagi sa lubokanan–uban sa trigo–apan sa gihapon dili siya biyaan sa iyang pagkabuangbuang.
23 Endeavor to know well the appearance of thy flocks, direct thy attention to thy herds;
Siguroha nga nasayod ka sa kahimtang sa panon sa imong mga karnero ug hatagi ug pagtagad ang panon sa imong mga kanding,
24 For property endureth not for ever, nor doth the crown remain for all generations.
kay ang bahandi dili man molungtad hangtod sa kahangtoran. Molungtad ba ang paghari sa tanang kaliwatan?
25 When the grass is past, young verdure showeth itself, and then are gathered the herbs of the mountains.
Nahanaw ang sagbot ug mitubo ang bag-o ug sa kabukiran gitigom ang pagkaon alang sa mga baka.
26 The sheep are for thy clothing, and he-goats are the purchase-price of a field.
Ang mga nating karnero ang mohatag kanimo ug bisti ug ang mga kanding ang magpahinagbo sa bayad sa inyong uma.
27 And thou wilt have enough of goats' milk for thy food, for the food of thy household, and the support for thy maidens.
Adunay gatas sa kanding alang sa imong pagkaon–ang pagkaon alang sa imong panimalay–ug kalan-on alang sa imong mga sulugoon nga babaye.
