Proverbs 25
1 Also these are the proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah the king of Judah have collected.
To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
2 It is the honor of God to conceal a thing; but the honor of kings is to search out a matter.
Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
3 As are the heavens for height, and the earth is for depth, so should the heart of kings be unsearchable.
Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
4 Take away the dross from the silver, and there will come forth a vessel for the melter.
Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
5 Take away the wicked from before the king, and his throne will be firmly established in righteousness.
Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
6 Do not glorify thyself in the presence of the king, and force thyself not into the place of great men;
Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
7 For better it is that it be said unto thee, “Come up hither,” than that thou shouldst be put lower in the presence of the prince, which thy own eyes have [often] seen.
Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
8 Do not proceed to a contest hastily, lest [thou know not] what thou wilt have to do at its end, when thy neighbor hath put thee to confusion.
Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
9 Carry on thy cause with thy neighbor; but lay not open the secret of another:
Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
10 Lest he that heareth it put thee to shame, and thy infamy never be removed.
By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
11 Like apples of gold among figures of silver is a word spoken in a proper manner.
Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
12 As an earring of gold, and a pendant of fine gold, so is a wise reprover toward an ear that listeneth.
Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
13 As the cooling of snow on a harvest-day, so is a faithful messenger to those that send him; for he refresheth the soul of his master.
Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
14 Like clouds and wind without rain, so is a man that vaunteth falsely of a gift.
Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaketh bones.
Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
16 Hast thou found honey: eat so much as is sufficient for thee: lest thou consume too much of it, and have to vomit it forth.
Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
17 Make thy foot scarce in the house of thy friend: lest he have too much of thee, and so hate thee.
Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
18 A battle-axe, and a sword, and a sharpened arrow is a man that testifieth as a false witness against his neighbor.
Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
19 Like a broken tooth and a foot out of joint, is confidence in a treacherous man in a time of distress.
Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
20 [As] he that taketh off his garment on a cold day, [as] vinegar is upon natron: so is he that singeth songs before an unhappy heart.
[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
21 If thy enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink;
Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
22 For though thou gatherest coals of fire upon his head, yet will the Lord repay it unto thee.
Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
23 The north wind bringeth forth rain: so doth secret talking, angry countenances.
[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
24 It is better to dwell in the corner of a roof, than with a quarrelsome woman even in a roomy house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
25 As cold water is to a fainting soul, so are good news from a far-off country.
[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
26 Like a turbid spring and a corrupt fountain, is a righteous man that giveth way before the wicked.
[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
27 To eat too much honey is not good: so is it honor to set a limit to men's honor.
Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
28 Like a city that is broken in, and is without walls: so is the man that hath no control over his spirit.
Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
