Proverbs 24
1 Be thou not envious of bad men, and do not long to be with them.
Chớ ganh tị người ác, cũng đừng mong kết bạn với họ.
2 For their heart meditateth destruction, and of mischief do their lips speak.
Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn, môi nói ra toàn lời nguy hại.
3 Through wisdom is a house built; and through understanding is it firmly established;
Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan và được vững vàng do hiểu biết.
4 And through knowledge are chambers filled with all manner of precious and pleasant wealth.
Do tri thức các phòng được đầy vật quý hiếm.
5 A wise man is [always] in power; and a man of knowledge fortifieth [his] strength.
Người khôn ngoan là người có sức lớn, người tri thức lại càng thêm năng lực.
6 For by wise counsel canst thou conduct thy war; and there is help in a multitude of counsellors.
Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan; muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
7 Wisdom is too high for a fool: in the gate can he not open his mouth.
Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá. Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
8 Him that deviseth to do evil, men call a master of wicked devices.
Ai mưu tính điều ác, sẽ nổi danh là người gian xảo.
9 The counsel of folly is sin; and an abomination to men is the scorner.
Âm mưu của người dại là tội lỗi; người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
10 If thou despond on the day of distress, thy strength is small.
Chỉ người yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
11 Deliver those that are taken unto death, and those that are moved away to the slaughter hold back.
Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết; hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
12 If thou shouldst say, Behold, we know not this man: lo, he that weigheth hearts will truly regard it, and he that keepeth thy soul will surely know it; and he will give a recompense to man according to his doing.
Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.” Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy. Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết. Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
13 Eat honey, my son, because it is good; and the fine honey, which is sweet to thy palate:
Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt, mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
14 So obtain the knowledge of wisdom for thy soul: when thou hast found her, then shall there be a [happy] future, and thy hope shall not be cut off.
Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con. Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng, và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
15 Lie not in wait, O wicked man! against the dwelling of the righteous; waste not his resting-place;
Đừng rình rập nhà người công chính, cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
16 For though the righteous were to fall seven times, he will rise up again; but the wicked shall stumble into misfortune.
Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần. Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
17 At the fall of thy enemy do not rejoice; and at his stumbling let not thy heart be glad:
Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng; khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
18 Lest the Lord see it and it be displeasing in his eyes, and he turn away from him his wrath.
Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
19 Fret not thyself because of evil-doers, neither be thou envious of the wicked;
Chớ nóng lòng vì công việc người ác, đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
20 For there will be no [happy] future for the bad man: the lamp of the wicked will be quenched.
Đời người ác không có tương lai; đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
21 My son, fear the Lord and the king: with those that are desirous to change do not mingle thyself;
Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua. Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
22 For suddenly will their calamity arise; and who knoweth the ruin of both of them!
vì họa tai sẽ đến bất ngờ. Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
23 These things also are for the wise. To have respect of persons in judgment is not good.
Đây là lời của người khôn ngoan: Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
24 Him that saith unto the wicked, Thou art righteous, will the people denounce, him will nations hold accursed;
Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,” sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
25 But to those that punish delight shall be given, and upon them shall come the blessing of the good.
Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích; và tràn đầy phước hạnh.
26 Men will kiss the lips of him that giveth a proper answer.
Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
27 Prepare without thy work, and make it fit in the field for thyself: and afterward build thy house.
Lo làm ăn trong ngoài chu tất, rồi hãy tính đến việc cất nhà.
28 Be not without cause a witness against thy neighbor; for wouldst thou beguile with thy lips?
Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng; môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
29 Say not, As he hath done to me so will I do to him: I will recompense every man according to his doing.
Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi! Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
30 By the field of a slothful man I once passed along, and by the vineyard of a man void of sense:
Ta có qua ruộng một người kém siêng năng, và vườn nho của người ngu dại.
31 And, lo, it was all grown over with thorns, nettles had covered its surface, and its stone-wall was broken down.
Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng. Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
32 And when I had indeed beheld [this] I took it to my heart: I saw it, and received a warning.
Quan sát cảnh ấy, ta để ý, suy xét, và học được rằng:
33 “A little [more] sleep, a little slumber, a little folding of the hands in lying down;”
Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
34 But then will thy poverty come like a rover; and thy wants as a man armed with a shield.
cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
