Proverbs 24
1 Be thou not envious of bad men, and do not long to be with them.
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 For their heart meditateth destruction, and of mischief do their lips speak.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 Through wisdom is a house built; and through understanding is it firmly established;
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 And through knowledge are chambers filled with all manner of precious and pleasant wealth.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 A wise man is [always] in power; and a man of knowledge fortifieth [his] strength.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 For by wise counsel canst thou conduct thy war; and there is help in a multitude of counsellors.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 Wisdom is too high for a fool: in the gate can he not open his mouth.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 Him that deviseth to do evil, men call a master of wicked devices.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 The counsel of folly is sin; and an abomination to men is the scorner.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 If thou despond on the day of distress, thy strength is small.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Deliver those that are taken unto death, and those that are moved away to the slaughter hold back.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 If thou shouldst say, Behold, we know not this man: lo, he that weigheth hearts will truly regard it, and he that keepeth thy soul will surely know it; and he will give a recompense to man according to his doing.
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Eat honey, my son, because it is good; and the fine honey, which is sweet to thy palate:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 So obtain the knowledge of wisdom for thy soul: when thou hast found her, then shall there be a [happy] future, and thy hope shall not be cut off.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 Lie not in wait, O wicked man! against the dwelling of the righteous; waste not his resting-place;
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 For though the righteous were to fall seven times, he will rise up again; but the wicked shall stumble into misfortune.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 At the fall of thy enemy do not rejoice; and at his stumbling let not thy heart be glad:
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 Lest the Lord see it and it be displeasing in his eyes, and he turn away from him his wrath.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 Fret not thyself because of evil-doers, neither be thou envious of the wicked;
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 For there will be no [happy] future for the bad man: the lamp of the wicked will be quenched.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 My son, fear the Lord and the king: with those that are desirous to change do not mingle thyself;
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 For suddenly will their calamity arise; and who knoweth the ruin of both of them!
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 These things also are for the wise. To have respect of persons in judgment is not good.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 Him that saith unto the wicked, Thou art righteous, will the people denounce, him will nations hold accursed;
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 But to those that punish delight shall be given, and upon them shall come the blessing of the good.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 Men will kiss the lips of him that giveth a proper answer.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Prepare without thy work, and make it fit in the field for thyself: and afterward build thy house.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 Be not without cause a witness against thy neighbor; for wouldst thou beguile with thy lips?
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 Say not, As he hath done to me so will I do to him: I will recompense every man according to his doing.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 By the field of a slothful man I once passed along, and by the vineyard of a man void of sense:
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 And, lo, it was all grown over with thorns, nettles had covered its surface, and its stone-wall was broken down.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 And when I had indeed beheld [this] I took it to my heart: I saw it, and received a warning.
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 “A little [more] sleep, a little slumber, a little folding of the hands in lying down;”
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 But then will thy poverty come like a rover; and thy wants as a man armed with a shield.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
