Proverbs 17
1 Better is a piece of dry bread, and quiet therewith, than a house full of the sacrifices of contention.
Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
2 An intelligent servant will have rule over a son that bringeth shame, and among the brothers will he have part of the inheritance.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
3 The crucible is for silver, and the furnace for gold; but the Lord probeth the hearts.
Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
4 An evil-doer listeneth to unjust lips: falsehood giveth ear to a tongue that bringeth destruction.
Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
5 Whoso mocketh the poor blasphemeth his Maker: he that is glad at calamities will not remain unpunished.
Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
6 The crown of old men are children's children; and the ornament of children are their fathers.
Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
7 High-toned language is not seemly to a worthless fool: and yet much less the language of falsehood to a noble.
Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
8 As a precious stone appeareth a bribe in the eyes of him that obtaineth it: whithersoever it turneth, it prospereth.
Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
9 He that covereth a transgression seeketh love; but he that repeateth a matter separateth confident friends.
Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
10 A reproof penetrateth more deeply into a wise man, than a hundred stripes into a fool.
Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
11 Only rebellion doth a bad man seek: therefore a cruel messenger will be sent out against him.
Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
12 A man may meet a she-bear robbed of her whelps, but not a fool in his folly.
Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
13 Whoso bestoweth evil in return for good—evil shall not depart from his house.
Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
14 As one letteth loose [a stream] of water, so is the beginning of strife: therefore before it be enkindled, leave off the contest.
Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
15 He that declareth the wicked innocent, and he that condemneth the righteous, yea, both of them are equally an abomination to the Lord.
Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
16 Wherefore is the purchase-money in the hand of a fool to acquire wisdom, seeing he hath no sense?
Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
17 A friend loveth at all times, and as a brother is he born for [the time of] distress.
Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
18 A man void of sense pledgeth his hand, and becometh surety for his friend.
Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
19 He loveth transgression that loveth quarrel; and he that maketh high his door seeketh destruction.
Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
20 He that hath a froward heart will not find happiness; and he that hath a perverse tongue will fall into evil.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
21 He that begetteth a fool [doth it] to his sorrow; and the father of a worthless fool cannot have any joy.
Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
22 A merry heart causeth a healthy appearance of the countenance, but a depressed spirit drieth up the bones.
Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
23 A wicked man taketh a bribe out of the bosom, to pervert the paths of justice.
Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
24 Wisdom is before him that hath understanding; but the eyes of a fool are at the ends of the earth.
Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
25 A foolish son is a vexation to his father, and bitterness to her that hath born him.
Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
26 To punish the just with a fine even is not good, nor to strike the noble [-hearted] for [their] equity.
Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
27 He that holdeth back his speeches hath knowledge; and he that is sparing of his spirit is a man of understanding.
Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
28 Even a fool, when he keepeth silence, is counted wise: he that shutteth his lips [is esteemed] a man of understanding.
Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
