Proverbs 14
1 The wise among women buildeth her house; but the foolish pulleth it down with her own hands.
Bawa't pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay: nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.
2 In his uprightness walketh he that feareth the Lord; but perverse in his ways is he that despiseth him.
Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon: nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.
3 In the mouth of the foolish is a stick [for his] pride; but the lips of the wise will preserve them.
Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan: nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.
4 Where no oxen are, is the crib clean; but the abundance of harvests is [only] through the strength of the ox.
Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis: nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.
5 A faithful witness will not lie; but a false witness constantly uttereth lies.
Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan: nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.
6 A scorner seeketh wisdom, and there is none; but knowledge is easy to the man of understanding.
Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan: nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.
7 Go far away from a foolish man, else thou wilt [never] know the lips of knowledge.
Paroon ka sa harapan ng taong mangmang, at hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:
8 The wisdom of the prudent is to understand his way; but the folly of fools is deceit.
Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.
9 The fool maketh a mockery of guilt; but among the upright there is good will.
Ang mangmang ay tumutuya sa sala: nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.
10 The heart knoweth its own bitterness; and with its joy can no stranger intermeddle.
Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan; at ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.
11 The house of the wicked will be destroyed: but the tent of the upright will flourish.
Ang bahay ng masama ay mababagsak: nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.
12 There is many a way which seemeth even before a man; but its end are ways unto death.
May daan na tila matuwid sa isang tao, nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
13 Even in laughter the heart feeleth pain; and at its end joy is sorrow.
Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw; at ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.
14 The backslider in heart will have enough of his own ways; and from him [departeth] the good men.
Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ng kaniyang sariling mga lakad: at masisiyahang loob ang taong mabuti.
15 The simple believeth every word; but the prudent man understandeth his steps.
Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita: nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.
16 A wise man is fearful, and departeth from evil; but the fool exciteth himself, and is confident.
Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan: nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.
17 He that is soon angry committeth folly; and a man of wicked devices is hated.
Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan: at ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.
18 The simple inherit folly; but the prudent crown themselves with knowledge.
Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan: nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.
19 The bad sink down before the good; and the wicked are at the gates of the righteous.
Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti; at ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.
20 Even to his own neighbor is the poor man hateful; but the friends of the rich are many.
Ipinagtatanim ang dukha maging ng kaniyang kapuwa: nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.
21 He that despiseth his neighbor is a sinner; but he that is gracious to the poor—happiness attend him!
Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala: nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.
22 Behold, those who contrive evil are in error; but kindness and truth attend on those who contrive what is good.
Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan? Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.
23 In all painful labor there is profit; but mere words of the lips [lead] only to want.
Sa lahat ng gawain ay may pakinabang: nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.
24 The crown of the wise is their riches; but the folly of fools is [only] folly.
Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan: nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.
25 A deliverer of souls is the true witness; but a witness of deceit uttereth lies.
Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao: nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.
26 In the fear of the Lord is the strong confidence [of man], and unto his children will it be a place of shelter.
Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala: at ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.
27 The fear of the Lord is the source of life, [teaching] to avoid the snares of death.
Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan, upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.
28 In the multitude of people is the king's glory; but in the want of a population is the downfall of the prince.
Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari: nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.
29 He that is slow to anger is of great understanding; but he that is hasty of spirit holdeth up [to view] his folly.
Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa: nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.
30 A sound heart is the life of the body; but jealousy is the rottenness of the bones.
Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan: nguni't ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.
31 He that oppresseth the poor blasphemeth his Maker; but he that is gracious to the needy honoreth him.
Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa Maylalang sa kaniya. Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.
32 Through his own evil is the wicked thrust down; but even in his death doth the righteous have confidence.
Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa: nguni't ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.
33 In the heart of the man of understanding resteth wisdom: but [the little which is] in the bosom of fools is made known.
Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa: nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.
34 Righteousness exalteth a people; but the disgrace of nations is sin.
Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa: nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.
35 The king's favor is bestowed on an intelligent servant; but his wrath is against him that deserveth shame.
Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan: nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.
