Proverbs 14
1 The wise among women buildeth her house; but the foolish pulleth it down with her own hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 In his uprightness walketh he that feareth the Lord; but perverse in his ways is he that despiseth him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the mouth of the foolish is a stick [for his] pride; but the lips of the wise will preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen are, is the crib clean; but the abundance of harvests is [only] through the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie; but a false witness constantly uttereth lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 A scorner seeketh wisdom, and there is none; but knowledge is easy to the man of understanding.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go far away from a foolish man, else thou wilt [never] know the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent is to understand his way; but the folly of fools is deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 The fool maketh a mockery of guilt; but among the upright there is good will.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth its own bitterness; and with its joy can no stranger intermeddle.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked will be destroyed: but the tent of the upright will flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is many a way which seemeth even before a man; but its end are ways unto death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart feeleth pain; and at its end joy is sorrow.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The backslider in heart will have enough of his own ways; and from him [departeth] the good men.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple believeth every word; but the prudent man understandeth his steps.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise man is fearful, and departeth from evil; but the fool exciteth himself, and is confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 He that is soon angry committeth folly; and a man of wicked devices is hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The simple inherit folly; but the prudent crown themselves with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The bad sink down before the good; and the wicked are at the gates of the righteous.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Even to his own neighbor is the poor man hateful; but the friends of the rich are many.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that despiseth his neighbor is a sinner; but he that is gracious to the poor—happiness attend him!
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Behold, those who contrive evil are in error; but kindness and truth attend on those who contrive what is good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all painful labor there is profit; but mere words of the lips [lead] only to want.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 The crown of the wise is their riches; but the folly of fools is [only] folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A deliverer of souls is the true witness; but a witness of deceit uttereth lies.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of the Lord is the strong confidence [of man], and unto his children will it be a place of shelter.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of the Lord is the source of life, [teaching] to avoid the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king's glory; but in the want of a population is the downfall of the prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 He that is slow to anger is of great understanding; but he that is hasty of spirit holdeth up [to view] his folly.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A sound heart is the life of the body; but jealousy is the rottenness of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresseth the poor blasphemeth his Maker; but he that is gracious to the needy honoreth him.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Through his own evil is the wicked thrust down; but even in his death doth the righteous have confidence.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 In the heart of the man of understanding resteth wisdom: but [the little which is] in the bosom of fools is made known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a people; but the disgrace of nations is sin.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king's favor is bestowed on an intelligent servant; but his wrath is against him that deserveth shame.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
