Proverbs 14

1 The wise among women buildeth her house; but the foolish pulleth it down with her own hands.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 In his uprightness walketh he that feareth the Lord; but perverse in his ways is he that despiseth him.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 In the mouth of the foolish is a stick [for his] pride; but the lips of the wise will preserve them.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Where no oxen are, is the crib clean; but the abundance of harvests is [only] through the strength of the ox.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 A faithful witness will not lie; but a false witness constantly uttereth lies.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 A scorner seeketh wisdom, and there is none; but knowledge is easy to the man of understanding.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Go far away from a foolish man, else thou wilt [never] know the lips of knowledge.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 The wisdom of the prudent is to understand his way; but the folly of fools is deceit.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 The fool maketh a mockery of guilt; but among the upright there is good will.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 The heart knoweth its own bitterness; and with its joy can no stranger intermeddle.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 The house of the wicked will be destroyed: but the tent of the upright will flourish.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 There is many a way which seemeth even before a man; but its end are ways unto death.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Even in laughter the heart feeleth pain; and at its end joy is sorrow.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 The backslider in heart will have enough of his own ways; and from him [departeth] the good men.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 The simple believeth every word; but the prudent man understandeth his steps.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 A wise man is fearful, and departeth from evil; but the fool exciteth himself, and is confident.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 He that is soon angry committeth folly; and a man of wicked devices is hated.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 The simple inherit folly; but the prudent crown themselves with knowledge.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 The bad sink down before the good; and the wicked are at the gates of the righteous.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 Even to his own neighbor is the poor man hateful; but the friends of the rich are many.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 He that despiseth his neighbor is a sinner; but he that is gracious to the poor—happiness attend him!

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 Behold, those who contrive evil are in error; but kindness and truth attend on those who contrive what is good.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 In all painful labor there is profit; but mere words of the lips [lead] only to want.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 The crown of the wise is their riches; but the folly of fools is [only] folly.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 A deliverer of souls is the true witness; but a witness of deceit uttereth lies.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 In the fear of the Lord is the strong confidence [of man], and unto his children will it be a place of shelter.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 The fear of the Lord is the source of life, [teaching] to avoid the snares of death.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 In the multitude of people is the king's glory; but in the want of a population is the downfall of the prince.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 He that is slow to anger is of great understanding; but he that is hasty of spirit holdeth up [to view] his folly.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 A sound heart is the life of the body; but jealousy is the rottenness of the bones.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 He that oppresseth the poor blasphemeth his Maker; but he that is gracious to the needy honoreth him.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 Through his own evil is the wicked thrust down; but even in his death doth the righteous have confidence.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 In the heart of the man of understanding resteth wisdom: but [the little which is] in the bosom of fools is made known.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 Righteousness exalteth a people; but the disgrace of nations is sin.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 The king's favor is bestowed on an intelligent servant; but his wrath is against him that deserveth shame.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.