Proverbs 10
1 The proverbs of Solomon. A wise son causeth [his] father to rejoice; but a foolish son is the grief of his mother.
Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
2 Treasures of wickedness will not profit aught; but righteousness will deliver from death.
Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
3 The Lord will not suffer the soul of the righteous to famish; but the sinful desires of the wicked will he cast away.
Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
4 He becometh poor that laboreth with an indolent hand, but the hand of the diligent maketh rich.
Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
5 He that gathereth in summer is an intelligent son; [but] he that sleepeth in harvest is a son that causeth shame.
Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
6 Blessings come upon the head of the righteous; but the mouth of the wicked covereth violence.
Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
7 The memory of the just is [destined] to be blessed; but the name of the wicked shall rot.
Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
8 The wise in heart will accept commandments; but he that is a fool in his speaking will stumble.
Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
9 He that walketh uprightly ever walketh securely; but he that perverteth his ways will be punished.
Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
10 He that winketh with the eye causeth vexation; and he that is a fool in his speaking will stumble.
Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
11 A source of life is the mouth of the righteous; but the mouth of the wicked covereth violence.
Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
12 Hatred stirreth up strifes; but love throweth a cover over all transgressions.
Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
13 On the lips of the man of understanding there is found wisdom: but a rod is for the back of him that is void of sense.
Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
14 Wise men treasure up knowledge; but the mouth of the foolish is an approaching terror.
Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
15 The wealth of the rich man is his strong town: the terror of the poor is their poverty.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
16 The labor of the righteous [tendeth] to life: the product of the wicked is for sin.
Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
17 On the way unto life is he that observeth correction; but he that forsaketh reproof is in error.
Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
18 He that hideth hatred hath lips of falsehood; and he that spreadeth abroad an evil report, is a fool.
Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
19 In a multitude of words transgression cannot be avoided; but he that refraineth his lips is intelligent.
Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
20 [Like] choice silver is the tongue of the righteous: the heart of the wicked is worth but very little.
Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
21 The lips of the righteous feed many: but fools die through lack of sense.
Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
22 The blessing of the Lord it is which maketh rich, and painful labor addeth nothing thereto.
Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
23 It is as sport to a fool to do wicked deeds; but a man of understanding hath wisdom.
Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
24 What the wicked dreadeth, that will come upon him: but the longing of the righteous will God grant.
Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
25 As the whirlwind passeth by, the wicked is no more; but the righteous is an everlasting foundation.
Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
26 As vinegar is to the teeth, and as smoke is to the eyes: so is the sluggard to those that send him.
Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
27 The fear of the Lord increaseth [man's] days; but the years of the wicked will be shortened.
Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
28 The expectation of the righteous is joy; but the hope of the wicked shall perish.
Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
29 The way of the Lord is a stronghold to the upright; but terror is destined to the workers of injustice.
Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
30 The righteous shall never be removed; but the wicked shall not inhabit the earth.
Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
31 The mouth of the just uttereth wisdom; but the tongue of perverseness shall be cut out.
Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
32 The lips of the righteous know [how to obtain] favor; but the mouth of the wicked [speaketh] perverseness.
Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
