Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon the son of David, the king of Israel:
Исраил падишаси Давутниң оғли Сулайманниң пәнд-несиһәтлири: —
2 To know wisdom and instruction; to comprehend the sayings of understanding;
Бу пәнд-несиһәтләр саңа әқил-парасәт, әдәп-әхлақни үгитип, сени ибрәтлик сөзләрни чүшинидиған қилиду;
3 To accept the instruction of intelligence, righteousness, and justice, and equity;
саңа даналиқ, һәққанийлиқ, пәм-парасәт вә дуруслуқниң йолйоруқ-тәрбийисини қобул қилдуриду.
4 To give to the simple prudence, to the youth knowledge and discretion.
Бу [пәнд-несиһәтләр] наданларни зерәк қилип, яшларни билимлик вә сәзгүр қилиду;
5 The wise will hear, and will increase [his] information; and the man of understanding will obtain wise counsels:
буларға қулақ селиши билән даналар билимини ашуриду, йорутулған кишиләр техиму дана мәслиһәткә еришиду,
6 To understand a proverb, and a sage sentence; the words of the wise, and their riddles.
шундақла пәнд-несиһәтләр һәм тәмсилләрниң мәнасини, данишмәнләрниң һекмәтлири һәм тилсим сөзлирини чүшинидиған қилиниду.
7 The fear of the Lord is the beginning of knowledge: wisdom and instruction fools [alone] despise.
Пәрвәрдигардин қорқуш билимниң башлинишидур; Ахмақлар даналиқни вә тәрбийини көзгә илмайду.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, and cast not off the teaching of thy mother;
И оғлум, атаңниң тәрбийисигә қулақ сал, анаңниң сөз-несиһәтидин айрилма;
9 For a wreath of grace are they unto thy head, and chains for thy throat.
чүнки улар сениң бешиңға тақалған гүл чәмбирәк, бойнуңға есилған марҗан болиду.
10 My son, if sinners wish to entice thee, consent thou not.
И оғлум, яманлар сени аздурса, уларға әгәшмигин.
11 If they should say, Come with us, let us lie in wait for blood, let us watch in concealment for the uselessly innocent;
Әгәр улар: — Жүр, қапқан қуруп адәм өлтүрәйли; Йошурунивелип, бирәр бегуна кәлгәндә урайли!
12 We will swallow them up like the grave alive; and the men of integrity, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
Тәһтисарадәк уларни жутуветәйли, Сақ болсиму, һаңға чүшкәнләрдәк уларни жиқитайли; (Sheol h7585)
13 We shall find all [kinds of] precious wealth, we will fill our houses with booty;
Улардин хилму-хил қиммәтлик мал-дунияға егә болуп, Өйлиримизни олҗа билән толдуримиз.
14 Thy lot must thou cast in our midst; one purse shall be for us all:
Биз билән шерик бол, Һәмянимиз бир болсун, десә, —
15 My son, walk not thou on the way with them; withhold thy foot from their path;
И оғлум, уларға йолдаш болма, Өзүңни уларниң изидин нери қил!
16 For their feet run after evil, and they make haste to shed blood.
Чүнки уларниң путлири рәзилликкә жүгүриду, Қолини қан қилиш үчүн алдирайду.
17 For uselessly is the net spread out before the eyes of every winged bird:
Һәр қандақ учарқанат туюп қалғанда қапқан қоюш бекар аваричиликтур;
18 While they lie in wait for their [own] blood; they watch in concealment for their [own] lives.
Лекин булар дәл өз қенини төкүш үчүн сақлайду; Өз җанлириға замин болушни күтиду.
19 So are the paths of every one that is greedy after [unlawful] gain; it taketh away the life of those that own it.
Нәпси йоғинап кәткән һәр бир адәмниң йоллириниң ақивити мана шундақ; [Һарам мал-дуния] өз егилириниң җенини алиду.
20 Wisdom crieth loudly without; in the public places she uttereth her voice;
[Бүйүк] даналиқ кочида очуқ-ашкарә хитап қилмақта, Чоң мәйданларда садасини аңлатмақта.
21 At the corner of noisy streets she calleth, at the entrances of gates; in the city she sayeth her speeches:
Коча доқмушлирида адәмләрни чақирмақта, Шәһәр дәрвазилирида сөзлирини җакалимақта: —
22 How long, ye simple ones, will ye love simplicity? and the scorners take their delight in scorning, and fools hate knowledge?
И саддилар, қачанғичә мошундақ наданлиққа берилисиләр? Мәсқирә қилғучилар қачанғичә мәсқириликтин һозур алсун? Ахмақлар қачанғичә билимдин нәпрәтләнсун?!
23 Turn back to my admonition: behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
Тәнбиһлиримгә қулақ селип маңған йолуңлардин янған болсаңлар еди! Роһумни силәргә төкүп берәттим, Сөзлиримни силәргә билдүргән болаттим.
24 Whereas I called, and ye refused; I stretched out my hand, and no man was attentive;
Лекин чақирсам, аңлимидиңлар; Қолумни узартсам, һеч қайсиңлар қаримидиңлар.
25 And ye have set at nought all my counsel, and would not accept my admonition:
Несиһәтлиримниң һәммисигә пәрва қилмидиңлар, Тәнбиһимни аңлашни қилчә халимидиңлар.
26 [Therefore] I also will truly laugh at your calamity; I will deride [you] when your terror cometh;
Шуңа, бешиңларға балаю-қаза кәлгәндә күлимән, Вәһимә силәргә йетиши билән мәсқирә қилимән.
27 When your terror cometh like the tempest-cloud, and your calamity hasteneth like a whirlwind; when there come upon you distress and affliction.
Һалакәт елип кәлгән вәһимә үстүңләргә чүшкәндә, Вәйранчилиқ силәргә қуюнтаздәк кәлгәндә, Силәр еғир қайғуға вә азапқа муптила болғиниңларда —
28 Then will they call me, but I will not answer; they will seek me earnestly, but they shall not find me;
У чағда мошу кишиләр мәндин өтүнүп чақириду, Мән пәрва қилмаймән, Мени тәлмүрүп издисиму, тапалмайду.
29 For the reason that they hated knowledge, and the fear of the Lord they did not choose;
Улар билимгә нәпрәтләнгинидин, Пәрвәрдигардин әйминишни таллимиғинидин,
30 [That] they would not attend to my counsel: [that] they rejected all my admonition.
Мениң нәсиһитимни қилчә қобул қилғуси йоқлуғидин, Тәнбиһимгиму пәрва қилмиғиниңлардин,
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and from their own counsels shall they be satisfied.
Улар өз бешини йәйду, Өз қәстлиридин толуқ азап тартиду;
32 For the defection of the simple will slay them, and the prosperity of fools will cause them to be lost.
Чүнки саддиларниң йолдин чиқиши өз җениға замин болиду; Ахмақлар раһәтлик турмушидин өзлирини һалак қилиду.
33 But he that hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be at rest from the dread of evil.
Лекин маңа қулақ салғанлар аман-есән яшайду, Балаю-қазалардин, ғәм-әндишләрдин халий болуп, хатирҗәм туриду.
