Proverbs 1
1 The Proverbs of Solomon son of David, who reigned in Israel;
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 to know wisdom and instruction, and to perceive words of understanding;
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 to receive also hard saying, and to understand true justice, and [how] to direct judgment;
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 that he might give subtlety to the simple, and to the young man discernment and understanding.
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 For by the hearing of these a wise man will be wiser, and man of understanding will gain direction;
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 and will understand a parable, and a dark speech; the saying of the wise also, and riddles.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 The fear of the Lord is the beginning of wisdom; and [there is] good understanding to all that practise it: and piety toward God is the beginning of discernment; but the ungodly will set at nothing wisdom and instruction.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Hear, [my] son, the instruction of your father, and reject not the rules of your mother.
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 For you shall receive for your head a crown of graces, and a chain of gold round your neck.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 [My] son, let not ungodly men lead you astray, neither consent you [to them].
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 If they should exhort you, saying, Come with us, partake in blood, and let us unjustly hide the just man in the earth:
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
12 and let us swallow him alive, as Hades [would], and remove the memorial of him from the earth: (Sheol h7585)
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 let us seize on his valuable property, and let us fill our houses with spoils:
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 but do you cast in your lot with us, and let us all provide a common purse, and let us have one pouch:
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 go not in the way with them, but turn aside your foot from their paths:
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 [For their feet run to do evil, and are swift to shed blood. ]
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 for nets are not without cause spread for birds.
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 For they that are concerned in murder store up evils for themselves; and the overthrow of transgressors is evil.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 These are the ways of all that perform lawless deeds; for by ungodliness they destroy their own life.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 Wisdom sings aloud in passages, and in the broad places speaks boldly.
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 And she makes proclamation on the top of the walls, and sits by the gates of princes; and at the gates of the city boldly says,
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 So long as the simple cleave to justice, they shall not be ashamed: but the foolish being lovers of haughtiness, having become ungodly have hated knowledge, and are become subject to reproofs.
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 Behold, I will bring forth to you the utterance of my breath, and I will instruct you in my speech.
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Since I called, and you did not listen; and I spoke at length, and you gave no heed;
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 but you set at nothing my counsels, and disregarded my reproofs;
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 therefore I also will laugh at your destruction; and I will rejoice against [you] when ruin comes upon you:
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 yes when dismay suddenly comes upon you, and [your] overthrow shall arrive like a tempest; and when tribulation and distress shall come upon you, or when ruin shall come upon you.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 For it shall be that when you call upon me, I will not listen to you: wicked men shall seek me, but shall not find [me].
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 For they hated wisdom, and did not choose the word of the Lord:
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 neither would they attend to my counsels, but derided my reproofs.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 Therefore shall they eat the fruits of their own way, and shall be filled with their own ungodliness.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 For because they wronged the simple, they shall be slain; and an inquisition shall ruin the ungodly.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 But he that hearkens to me shall dwell in confidence, and shall rest securely from all evil.
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
