Proverbs 6
1 [My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.
Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao, hay đưa tay cam kết với người lạ mặt.
2 For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.
Nếu con vướng mắc lời thề, bị miệng lưỡi con ràng buộc—
3 [My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.
hãy nghe lời ta khuyên và tự cứu mình, vì con đã rơi vào tay của bạn con. Hãy hạ mình xuống; đi xin họ hủy lời cam kết.
4 Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;
Đừng trì hoãn; con phải đi ngay! Không được nghỉ ngơi cho đến khi xong việc.
5 that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.
Phải lo giải thoát lấy thân, như nai thoát tay thợ săn, như chim thoát bẫy.
6 Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.
Này người lười biếng, hãy quan sát sinh hoạt loài kiến. Hãy rút tỉa bài học để khôn ngoan!
7 For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,
Tuy không có thủ lãnh, quan chức, hay người cai trị,
8 he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labors kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.
nhưng mùa hè, chúng biết dự trữ lương thực, mùa gặt chúng biết gom góp thóc lúa.
9 How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?
Nhưng người lười biếng kia, còn ngủ mãi sao? Đến bao giờ mới thức giấc?
10 You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.
Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút, khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
11 Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.
cảnh nghèo đến như kẻ trộm; bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
12 A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.
Bọn vô lại độc ác thích điều gì? Họ không ngớt nói lời dối trá,
13 And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.
nháy mắt, khều chân hay tay ngầm ra dấu.
14 [His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.
Lòng đầy gian tà, mưu toan điều ác, xui cạnh tranh, bất hòa.
15 Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.
Nhưng họ sẽ bị tai họa bất ngờ, bị diệt không phương cứu thoát.
16 For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.
Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét— hay bảy điều làm Ngài gớm ghê:
17 The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;
Mắt kiêu căng, lưỡi gian dối, bàn tay đẫm máu vô tội,
18 and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].
lòng mưu toan những việc hung tàn, chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
19 An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.
làm chứng gian khai mang hại người, xúi giục anh chị em tranh chấp.
20 [My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:
Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy, và đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
21 but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.
Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ. Đeo những lời ấy vào cổ con.
22 Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.
Nó sẽ dẫn dắt con khi đi. Gìn giữ con lúc ngủ. Trò chuyện khi con thức dậy.
23 For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:
Vì sự khuyên dạy là ngọn đèn, khuôn phép là ánh sáng; Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con.
24 to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.
Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi, khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
25 Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.
Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó. Chớ để khóe mắt nó chinh phục con.
26 For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.
Mê kỹ nữ thì sẽ lâm cảnh vong gia bại sản, lấy vợ người thì mất cả hồn linh.
27 Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?
Có ai mang lửa trong lòng, mà áo quần không bốc cháy?
28 or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?
Có ai bước trên than hồng, mà khỏi bị phỏng chân chăng?
29 So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.
Ai ngoại tình với vợ người cũng vậy. Người đụng đến nàng hẳn không tránh khỏi hình phạt.
30 It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:
Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm, vì hắn phạm tội ăn cắp do đói.
31 but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.
Nhưng nếu bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy lần, phải lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
32 But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.
Nhưng người phạm tội ngoại tình thật ngu dại, vì tự hủy diệt chính mình.
33 He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.
Danh liệt, thân bại. Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
34 For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.
Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ, báo thù chẳng chút nương tay.
35 He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.
Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi, dù con nộp bao nhiêu cũng không bằng lòng.
