Proverbs 6

1 [My] son, if you become surety for your friend, you shall deliver your hand to an enemy.

ڕۆڵە، ئەگەر بووی بە کەفیلی دراوسێکەت، ئەگەر لەگەڵ بێگانەیەک تەوقەت کرد،

2 For a man's own lips become a strong snare to him, and he is caught with the lips of his own mouth.

ئەگەر بە داوی قسەکانی دەمتەوە بوویت، بە قسەی دەمی خۆت پێوە بوویت،

3 [My] son, do what I command you, and deliver yourself; for on your friend's account you are come into the power of evil [men]: faint not, but stir up even your friend for whom you are become surety.

ڕۆڵە، ئەمە بکە و فریای خۆت بکەوە، چونکە ژێردەستەی دراوسێکەت بوویت، بڕۆ، خۆت نزم بکەرەوە و لە هاوڕێکەت بپاڕێوە.

4 Give not sleep to your eyes, nor slumber with your eyelids;

خەو مەدە چاوەکانت و پێڵووەکانت خەواڵوو نەبن.

5 that you may deliver yourself as a doe out of the toils, and as a bird out of a snare.

وەک مامز خۆت لە دەست ڕاوچی دەرباز بکە، وەک چۆلەکە لە تەڵەی ڕاوچی.

6 Go to the ant, O sluggard; and see, and emulate his ways, and become wiser than he.

ئەی تەمبەڵ، بڕۆ لای مێروولە، بڕوانە ڕێگاکانی و ببە بە دانا.

7 For whereas he has no husbandry, nor any one to compel him, and is under no master,

بێ ئەوەی پێشەوا و کوێخا و فەرمانڕەوای هەبێت،

8 he prepares food for himself in the summer, and lays by abundant store in harvest. Or go to the bee, and learn how diligent she is, and how earnestly she is engaged in her work; whose labors kings and private men use for health, and she is desired and respected by all: though weak in body, she is advanced by honouring wisdom.

بەڵام لە هاویندا نانی خۆی ئەمبار دەکات و لە کاتی دروێنەدا خۆراکی خۆی کۆدەکاتەوە.

9 How long will you lie, O sluggard? and when will you awake out of sleep?

ئەی تەمبەڵ، هەتا کەی پاڵدەدەیتەوە؟ کەی لە خەوەکەت هەڵدەستی؟

10 You sleep a little, and you rest a little, and you slumber a short [time], and you fold your arms over your breast a little.

کەمێک خەوتن، کەمێک خەواڵووبوون، کەمێکیش دەست تێکنان بۆ ڕاکشان،

11 Then poverty comes upon you as an evil traveller, and lack as a swift courier: but if you be diligent, your harvest shall arrive as a fountain, and poverty shall flee away as a bad courier.

ئینجا هەژاریت وەک چەتە دێت، نەبوونیشت وەک چەکدار.

12 A foolish man and a transgressor goes in ways that are not good.

کەسی هیچوپووچ، پیاوی چەواشەکار، بە زمان خواری ڕەفتار دەکات،

13 And the same winks with the eye, and makes a sign with his foot, and teaches with the beckonings of his fingers.

چاوی دەقوچێنێت و بەپێی ئاماژە دەکات و بە پەنجە دەریدەبڕێت،

14 [His] perverse heart devises evils: at all times such a one causes troubles to a city.

فێڵ لە دڵیدایە، خراپە دادەهێنێت، هەموو کاتێک ناکۆکی دەوروژێنێت.

15 Therefore his destruction shall come suddenly; overthrow and irretrievable ruin.

لەبەر ئەوە لەپڕ لێی دەقەومێت، لەناکاو دەشکێت و چارەسەری نییە.

16 For he rejoices in all things which God hates, and he is ruined by reason of impurity of soul.

شەش شت هەن یەزدان ڕقی لێیانە، حەوتیش قێزەونە لەلای:

17 The eye of the haughty, a tongue unjust, hands shedding the blood of the just;

چاوی بەفیز، زمانی درۆزن، دەستێک کە خوێنی بێتاوانی ڕشتبێت،

18 and a heart devising evil thoughts, and feet hastening to do evil, —[are hateful to God].

دڵێک پیلانی خراپ دابهێنێت، پێیەک بە پەلە بەرەو خراپەکاری ڕابکات،

19 An unjust witness kindles falsehoods, and brings on quarrels between brethren.

شایەتی درۆزن درۆ بڵاو بکاتەوە و وروژێنەری ناکۆکی نێوان برایان.

20 [My] son, keep the laws of your father, and reject not the ordinances of your mother:

ڕۆڵە، ڕاسپاردەکانی باوکت بەجێبگەیەنە و فێرکردنەکانی دایکت پشتگوێ مەخە.

21 but bind them upon your soul continually, and hang them as a chain about your neck.

هەمیشە بە دڵتەوە گرێیان بدە و بە گەردنی خۆتەوە هەڵیانواسە.

22 Whenever you walk, lead this along and let it be with you; that it may talk with you when you wake.

لە هاتوچۆکردنتدا ڕێنماییت دەکەن، لە ڕاکشانت چاودێریت دەکەن و کە خەبەریشت بووەوە دەتدوێنن،

23 For the commandment of the law is a lamp and a light; a way of life; reproof also and correction:

چونکە ئەم ڕاسپاردانە چران و ئەم فێرکردنەش ڕووناکییە، سەرزەنشتی تەمبێکردنیش ڕێگای ژیانە،

24 to keep you continually from a married woman, and from the calumny of a strange tongue.

بۆ ئەوەی لە ژنی بەدڕەوشت بتپارێزێت، لە زمانلووسی داوێنپیس.

25 Let not the desire of beauty overcome you, neither be you caught by your eyes, neither be captivated with her eyelids.

لە دڵەوە ئارەزووی جوانییەکەی مەکە، با بە برژانگەکانی نەتبات،

26 For the value of a harlot is as much as of one loaf; and a woman hunts for the precious souls of men.

چونکە ژنی لەشفرۆش وا دەکات پێویستیت بە نانێک بێت، بەڵام ژنی بەمێرد گیانی گرانبەهات ڕاودەکات.

27 Shall any one bind fire in his bosom, and not burn his garments?

ئایا کەس دەتوانێت ئاگر لە باوەش بگرێت و جلەکانی نەسووتێت؟

28 or will any one walk on coals of fire, and not burn his feet?

یان بەسەر پشکۆدا بڕوات و پێیەکانی داغ نەبێت؟

29 So is he that goes in to a married woman; he shall not be held guiltless, neither any one that touches her.

ئاوایە ئەوەی بچێتە لای ژنی کەسێکی دیکە، هەرکەسێک دەستی لێ بدات بێ سزا نابێت.

30 It is not to be wondered at if one should be taken stealing, for he steals that when hungry he may satisfy his soul:

سووکایەتی بە دز ناکرێت کە دزی دەکات بۆ خۆتێرکردن کاتێک کە برسییە.

31 but if he should be taken, he shall repay sevenfold, and shall deliver himself by giving all his goods.

هەرچەندە کە لێی ئاشکرا بوو دەبێت حەوت قات بداتەوە، ئەگەر هەموو ماڵی خۆشی لەسەر دانابێت.

32 But the adulterer through lack of sense procures destruction to his soul.

بەڵام ئەوەی داوێنپیسی لەگەڵ ژنێک بکات تێنەگەیشتووە، هەرکەسێک وا بکات خۆی دەفەوتێنێت.

33 He endures both pain and disgrace, and his reproach shall never be wiped off.

تووشی لێدان و سەرشۆڕی دەبێت و شەرمەزارییەکەی ناسڕێتەوە،

34 For the soul of her husband is full of jealousy: he will not spare in the day of vengeance.

چونکە ئیرەیی پیاو دەوروژێنێت، لە ڕۆژی تۆڵەدا دەست ناگێڕێتەوە،

35 He will not forego [his] enmity for any ransom: neither will he be reconciled for many gifts.

چاوی لە هیچ قەرەبووێک نییە، بە دیاری ڕازی نابێت، ئەگەر بۆشی زیاد بکەیت.