Proverbs 24
1 [My] son, envy not bad men, nor desire to be with them.
Chớ ganh ghét kẻ làm ác. Ðừng ước ao ở cùng chúng nó.
2 For their heart meditates falsehoods, and their lips speak mischiefs.
Vì lòng chúng nó toan điều hủy phá, Và môi họ nói ra sự tổn hại.
3 A house is built by wisdom, and is set up by understanding.
Nhờ sự khôn ngoan, cửa nhà được xây cất nên, Và được vững vàng bởi sự thông sáng;
4 By discretion the chambers are filled with all precious and excellent wealth.
Nhờ sự tri thức, các phòng vi đều được đầy đủ Các thứ tài vật quí báu đẹp đẽ.
5 A wise man is better than a strong man; and a man who has prudence than a large estate.
Người khôn ngoan có sức mạnh, Và người tri thức gia thêm năng lực.
6 War is carried on with generalship, and aid is supplied to the heart of a counsellor.
Vì con phải nhờ mưu khôn mà đánh giặc; Ðâu có nhiều mưu sĩ thì đặng toàn thắng.
7 Wisdom and good understanding are in the gates of the wise: the wise turn not aside from the mouth of the Lord,
Sự khôn ngoan lấy làm cao xa quá cho kẻ ngu dại; Nó không mở miệng ra nơi cửa thành.
8 but deliberate in council. Death befalls uninstructed [men].
Kẻ nào toan làm điều ác, Người ta sẽ gọi hắn là kẻ gian giảo.
9 The fools also dies in sins; and uncleanness [attaches] to a pestilent man.
Tư tưởng ngu dại là tội lỗi; Kẻ nhạo báng lấy làm gớm ghiếc cho loài người.
10 He shall be defiled in the evil day, and in the day of affliction, until he be utterly consumed.
Nếu con ngã lòng trong ngày hoạn nạn, Thì sức lực con nhỏ mọn thay.
11 Deliver them that are led away to death, and redeem them that are appointed to be slain; spare not [your help].
Hãy giải cứu kẻ bị đùa đến sự chết, Và chớ chối rỗi cho người đi xiêu tó tới chốn hình khổ.
12 But if you should say, I know not this man; know that the Lord knows the hearts of all; and he that formed breath for all, he knows all things, who renders to every man according to his works.
Nếu con nói: Chúng tôi chẳng biết gì đến; Thì Ðấng mà cân nhắc lòng người ta, há chẳng xem xét điều ấy sao? Và Ðấng gìn giữ linh hồn con, há không biết đến ư? Chớ thì Ngài chẳng báo cho mỗi người tùy theo công việc họ làm sao?
13 [My] son, eat honey, for the honeycomb is good, that your throat may be sweetened.
Hỡi con, hãy ăn mật, vì nó ngon lành; Tàng ong lấy làm ngọt ngào cho ổ gà con.
14 Thus shall you perceive wisdom in your soul: for if you find it, your end shall be good, and hope shall not fail you.
Con sẽ biết sự khôn ngoan nơi linh hồn con cũng như vậy; Nếu con đã tìm được sự khôn ngoan, ắt sẽ có phần thưởng, Và sự trông đợi của con sẽ chẳng phải thành luống công.
15 Bring not an ungodly man into the dwelling of the righteous: neither be deceived by the feeding of the belly.
Hỡi kẻ ác, chớ rình rập nhà người công bình; Ðừng phá tan chỗ nghĩ ngơi của người.
16 For a righteous man will fall seven times, and rise [again]: but the ungodly shall be without strength in troubles.
Vì người công bình dầu sa ngã bảy lần, cũng chổi dậy; Còn kẻ hung ác bị tai vạ đánh đổ.
17 If your enemy should fall, rejoice not over him, neither be elated at his overthrow.
Khi kẻ thù nghịch con sa ngã, chớ vui mừng; Lúc nó bị đánh đổ, lòng con đừng hớn hở;
18 For the Lord will see [it], and it will not please him, and he will turn away his wrath from him.
Kẻo e Ðức Giê-hô-va thấy điều đó, mà chẳng đẹp lòng, Bèn cất cơn thạnh nộ Ngài khỏi nó chăng.
19 Rejoice not in evil-doers, neither be envious of sinners.
Chớ nổi giận vì cớ kẻ làm ác, Cũng đừng ganh ghét những người hung dữ;
20 For the evil man shall have no posterity: and the light of the wicked shall be put out.
Vì kẻ làm gian ác sẽ không được thiện báo, Và đèn kẻ hung dữ sẽ tắt đi.
21 [My] son, fear God and the king; and do not disobey either of them.
Hỡi con, hãy kính sợ Ðức Giê-hô-va và tôn kính vua; Chớ hội hiệp cùng kẻ phản nghịch;
22 For they will suddenly punish the ungodly, and who can know the vengeance [inflicted] by both?
Vì sự tai họa của chúng xảy đến thình lình; Và ai biết sự phá hại của người nầy người kia?
23 And this thing I say to you that are wise [for you] to learn: It is not good to have respect of persons in judgment.
Những ngôn ngữ nầy cũng do kẻ khôn ngoan mà đến: Trong việc xét đoán tư vị người, ấy chẳng phải tốt lành.
24 He that says of the ungodly, He is righteous, shall be cursed by peoples, and hateful among the nations.
Kẻ nào nói với kẻ ác rằng: Ngươi là công bình, Sẽ bị dân tộc rủa sả, và các nước lấy làm gớm ghiếc mình;
25 But they that reprove [him] shall appear more excellent, and blessing shall come upon them;
Còn người nào quở trách kẻ ác ắt sẽ được đẹp lòng, Và sự phước lành sẽ giáng trên họ.
26 and [men] will kiss lips that answer well.
Ai đáp lời chánh đáng, Tất như hôn nơi môi miệng vậy.
27 Prepare your works for [your] going forth, and prepare yourself for the field; and come after me, and you shall rebuild your house.
Hãy sửa sang công việc ở ngoài của con, Và sắm sẵn tại trong ruộng con; Rồi sau hãy cất nhà của con.
28 Be not a false witness against your [fellow] citizen, neither exaggerate with your lips.
Chớ làm chứng vô cớ nghịch kẻ lân cận mình; Con há muốn lấy môi miệng mình mà phỉnh gạt sao?
29 Say not, As he has treated me, so will I treat him, and I will avenge myself on him for that wherein he has injured me.
Chớ nên nói: Tôi sẽ làm cho hắn như hắn đã làm cho tôi; Tôi sẽ báo người tùy công việc của người.
30 A foolish man is like a farm, and a senseless man is like a vineyard.
Ta có đi ngang qua gần ruộng kẻ biếng nhác, Và gần vườn nho của kẻ ngu muội,
31 If you let him alone, he will altogether remain barren and covered with weeds; and he becomes destitute, and his stone walls are broken down.
Thấy cây tật lê mọc khắp cùng, Gai góc che khuất mặt đất, Và tường đá của nó đã phá hư rồi
32 Afterwards I reflected, I looked that I might receive instruction.
Ta nhìn xem, bèn để ý vào đó; Ta thấy và nhận được sự dạy dỗ.
33 [The sluggard says, ]I slumber a little, and I sleep a little, and for a little while I fold my arms across [my] breast.
Ngủ một chút, chợp mắt một chút, Khoanh tay ngủ một chút,
34 But if you do this, your poverty will come speedily; and your lack like a swift courier.
Thì sự nghèo của con sẽ đến như một kẻ đi rạo, Và sự thiếu thốn của con áp tới như một kẻ cầm binh khí.
