Proverbs 29
1 He, that being often reproved hardeneth [his] neck, shall suddenly be destroyed, and that without remedy.
Ang tawo nga midawat ug daghang mga pagbadlong apan nagpatikig sa iyang liog moabot ang higayon nga mapukan ug dili na gayod maayo.
2 When the righteous are in authority, the people rejoice: but when the wicked beareth rule, the people mourn.
Kung kadtong nagabuhat ug matarong modaghan, maglipay ang katawhan, apan kung ang daotan nga tawo ang magmamando, manghupaw ang katawhan.
3 Whoso loveth wisdom rejoiceth his father: but he that keepeth company with harlots spendeth [his] substance.
Si bisan kinsa nga nahigugma sa kaalam makalipay sa iyang amahan, apan siya nga nagkig-uban sa mga nagbaligya ug dungog nagaguba sa iyang bahandi.
4 The king by judgment establisheth the land: but he that receiveth gifts overthroweth it.
Ang hari magtukod sa yuta pinaagi sa katarong, apan siya nga gusto makasapi maoy moguba niini.
5 A man that flattereth his neighbour spreadeth a net for his feet.
Ang tawo nga nag-ulog-ulog sa iyang silingan sama lamang nga nagbukhad ug pukot alang sa iyang mga tiil.
6 In the transgression of an evil man [there is] a snare: but the righteous doth sing and rejoice.
Malit-ag ang tawong daotan pinaagi sa iyang kaugalingon nga sala, apan siya nga nagbuhat ug matarong mag-awit ug magmalipayon.
7 The righteous considereth the cause of the poor: [but] the wicked regardeth not to know [it].
Siya nga nagbuhat ug matarong nag-amping sa katungod sa mga kabos; ang tawong daotan dili makasabot niana nga kahibalo.
8 Scornful men bring a city into a snare: but wise [men] turn away wrath.
Ang mga matamayon nagbutang ug kalayo sa siyudad, apan kadtong maalamon molikay sa kapungot.
9 [If] a wise man contendeth with a foolish man, whether he rage or laugh, [there is] no rest.
Kung adunay panaglalis sa tawong maalamon ug sa buangbuang, masuko lamang siya ug mokatawa, ug wala gayoy pagpahulay.
10 The bloodthirsty hate the upright: but the just seek his soul.
Ang mga mamumuno magdumot kaniya nga walay sala ug pangitaon ang kinabuhi sa mga matarong.
11 A fool uttereth all his mind: but a wise [man] keepeth it in till afterwards.
Ipakita gayod sa buangbuang ang tanan niyang kasuko, apan ang tawong maalamon makapugong niini ug mapailubon sa iyang kaugalingon.
12 If a ruler hearken to lies, all his servants [are] wicked.
Kung ang magmamando magtagad sa mga bakak, ang tanan niyang mga kadagkoan mahimong daotan.
13 The poor and the deceitful man meet together: the LORD lighteneth both their eyes.
Ang tawong kabos ug ang madaogdaogon managsama lamang, kay si Yahweh ang naghatag ug kahayag sa ilang mga mata.
14 The king that faithfully judgeth the poor, his throne shall be established for ever.
Kung maghukom ang hari sa mga kabos pinaagi sa kamatuoran, matukod ang iyang trono hangtod sa kahangtoran.
15 The rod and reproof give wisdom: but a child left [to himself] bringeth his mother to shame.
Ang bunal ug ang pagpadlong mohatag ug kaalam; apan ang bata nga gilikay gikan sa pagpanton magpakaulaw sa iyang inahan.
16 When the wicked are multiplied, transgression increaseth: but the righteous shall see their fall.
Kung ang mga tawong daotan anaa sa gahom, modagsang ang pagpakasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong makakita sa pagkapukan sa mga tawong daotan.
17 Correct thy son, and he shall give thee rest; yea, he shall give delight unto thy soul.
Pantuna ang imong anak nga lalaki ug papahulayon ka niya; ug magdala siya ug kalipay sa imong kinabuhi.
18 Where [there is] no vision, the people perish: but he that keepeth the law, happy [is] he.
Diin wala nay makita nga mga pagpanagna ang mga tawo managdagan, apan bulahan siya nga nagtuman sa balaod.
19 A servant will not be corrected by words: for though he understand he will not answer.
Dili nimo mabadlong ang mga ulipon pinaagi sa mga pulong, bisan tuod makasabot siya, magpakahilom lamang gihapon.
20 Seest thou a man [that is] hasty in his words? [there is] more hope of a fool than of him.
Nakakita na ba ka ug tawo nga madali-dalion sa iyang gipamulong? Mas aduna pay paglaom ang usa ka buangbuang kaysa kaniya.
21 He that delicately bringeth up his servant from a child shall have him become [his] son at the length.
Siya nga mapatuyangon sa iyang ulipon gikan sa iyang pagkabatan-on, adunay kasamok sa kaulahian niini.
22 An angry man stirreth up strife, and a furious man aboundeth in transgression.
Ang masuk-anon nga tawo makapukaw sa panagbingkil ug ang hanas sa kaligutgot makahimo ug daghang mga sala.
23 A man’s pride shall bring him low: but honour shall uphold the humble in spirit.
Ang garbo sa tawo makapaubos kaniya; apan siya nga adunay mapainubsanon nga espiritu mapasidunggan.
24 Whoso is partner with a thief hateth his own soul: he heareth cursing, and bewrayeth [it] not.
Siya nga makig-uban sa mga kawatan masilag sa iyang kaugalingon nga kinabuhi; madungog niya ang pagtunglo ug walay ikasulti.
25 The fear of man bringeth a snare: but whoso putteth his trust in the LORD shall be safe.
Ang kahadlok sa tawo naghimo ug lit-ag, apan siya nga mosalig kang Yahweh mapanalipdan.
26 Many seek the ruler’s favour; but [every] man’s judgment [cometh] from the LORD.
Daghan ang nagapangita sa dagway sa magmamando, apan gikan kang Yahweh moabot ang katarong alang kaniya.
27 An unjust man [is] an abomination to the just: and [he that is] upright in the way [is] abomination to the wicked.
Ang walay katarong nga tawo gidumtan niadtong nagbuhat ug matarong, apan siya nga matarong ang dalan gidumtan sa mga tawong daotan.
