Proverbs 25
1 These [are] also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 [It is] the glory of God to conceal a thing: but the honour of kings [is] to search out a matter.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings [is] unsearchable.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Take away the dross from the silver, and there shall come forth a vessel for the finer.
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Take away the wicked [from] before the king, and his throne shall be established in righteousness.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 Put not forth thyself in the presence of the king, and stand not in the place of great [men: ]
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 For better [it is] that it be said unto thee, Come up hither; than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince whom thine eyes have seen.
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 Go not forth hastily to strive, lest [thou know not] what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Debate thy cause with thy neighbour [himself; ] and discover not a secret to another:
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 Lest he that heareth [it] put thee to shame, and thine infamy turn not away.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 A word fitly spoken [is like] apples of gold in pictures of silver.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 [As] an earring of gold, and an ornament of fine gold, [so is] a wise reprover upon an obedient ear.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 As the cold of snow in the time of harvest, [so is] a faithful messenger to them that send him: for he refresheth the soul of his masters.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 Whoso boasteth himself of a false gift [is like] clouds and wind without rain.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Hast thou found honey? eat so much as is sufficient for thee, lest thou be filled therewith, and vomit it.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 Withdraw thy foot from thy neighbour’s house; lest he be weary of thee, and [so] hate thee.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 A man that beareth false witness against his neighbour [is] a maul, and a sword, and a sharp arrow.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Confidence in an unfaithful man in time of trouble [is like] a broken tooth, and a foot out of joint.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 [As] he that taketh away a garment in cold weather, [and as] vinegar upon nitre, so [is] he that singeth songs to an heavy heart.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 If thine enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 For thou shalt heap coals of fire upon his head, and the LORD shall reward thee.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 The north wind driveth away rain: so [doth] an angry countenance a backbiting tongue.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 [It is] better to dwell in the corner of the housetop, than with a brawling woman and in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 [As] cold waters to a thirsty soul, so [is] good news from a far country.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 A righteous man falling down before the wicked [is as] a troubled fountain, and a corrupt spring.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 [It is] not good to eat much honey: so [for men] to search their own glory [is not] glory.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 He that [hath] no rule over his own spirit [is like] a city [that is] broken down, [and] without walls.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
