Proverbs 24
1 Be not thou envious against evil men, neither desire to be with them.
Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
2 For their heart studieth destruction, and their lips talk of mischief.
Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
3 Through wisdom is an house builded; and by understanding it is established:
Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
4 And by knowledge shall the chambers be filled with all precious and pleasant riches.
Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
5 A wise man [is] strong; yea, a man of knowledge increaseth strength.
Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
6 For by wise counsel thou shalt make thy war: and in multitude of counsellors [there is] safety.
Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
7 Wisdom [is] too high for a fool: he openeth not his mouth in the gate.
Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
8 He that deviseth to do evil shall be called a mischievous person.
Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
9 The thought of foolishness [is] sin: and the scorner [is] an abomination to men.
Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
10 [If] thou faint in the day of adversity, thy strength [is] small.
Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
11 If thou forbear to deliver [them that are] drawn unto death, and [those that are] ready to be slain;
[Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
12 If thou sayest, Behold, we knew it not; doth not he that pondereth the heart consider [it]? and he that keepeth thy soul, doth [not] he know [it]? and shall [not] he render to [every] man according to his works?
Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
13 My son, eat thou honey, because [it is] good; and the honeycomb, [which is] sweet to thy taste:
Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
14 So [shall] the knowledge of wisdom [be] unto thy soul: when thou hast found [it], then there shall be a reward, and thy expectation shall not be cut off.
Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
15 Lay not wait, O wicked [man], against the dwelling of the righteous; spoil not his resting place:
Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
16 For a just [man] falleth seven times, and riseth up again: but the wicked shall fall into mischief.
Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
17 Rejoice not when thine enemy falleth, and let not thine heart be glad when he stumbleth:
Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
18 Lest the LORD see [it], and it displease him, and he turn away his wrath from him.
Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
19 Fret not thyself because of evil [men], neither be thou envious at the wicked;
Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
20 For there shall be no reward to the evil [man; ] the candle of the wicked shall be put out.
Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
21 My son, fear thou the LORD and the king: [and] meddle not with them that are given to change:
Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
22 For their calamity shall rise suddenly; and who knoweth the ruin of them both?
Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
23 These [things] also [belong] to the wise. [It is] not good to have respect of persons in judgment.
I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
24 He that saith unto the wicked, Thou [art] righteous; him shall the people curse, nations shall abhor him:
Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
25 But to them that rebuke [him] shall be delight, and a good blessing shall come upon them.
A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
26 [Every man] shall kiss [his] lips that giveth a right answer.
Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
27 Prepare thy work without, and make it fit for thyself in the field; and afterwards build thine house.
Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
28 Be not a witness against thy neighbour without cause; and deceive [not] with thy lips.
Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
29 Say not, I will do so to him as he hath done to me: I will render to the man according to his work.
Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
30 I went by the field of the slothful, and by the vineyard of the man void of understanding;
Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
31 And, lo, it was all grown over with thorns, [and] nettles had covered the face thereof, and the stone wall thereof was broken down.
A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
32 Then I saw, [and] considered [it] well: I looked upon [it, and] received instruction.
Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
33 [Yet] a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:
Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
34 So shall thy poverty come [as] one that travelleth; and thy want as an armed man.
A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
