Proverbs 22
1 A [good] name [is] rather to be chosen than great riches, [and] loving favour rather than silver and gold.
Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
2 The rich and poor meet together: the LORD [is] the maker of them all.
Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
3 A prudent [man] foreseeth the evil, and hideth himself: but the simple pass on, and are punished.
Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
4 By humility [and] the fear of the LORD [are] riches, and honour, and life.
Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the froward: he that doth keep his soul shall be far from them.
Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
6 Train up a child in the way he should go: and when he is old, he will not depart from it.
Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
7 The rich ruleth over the poor, and the borrower [is] servant to the lender.
Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 He that soweth iniquity shall reap vanity: and the rod of his anger shall fail.
Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
9 He that hath a bountiful eye shall be blessed; for he giveth of his bread to the poor.
Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
10 Cast out the scorner, and contention shall go out; yea, strife and reproach shall cease.
Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
11 He that loveth pureness of heart, [for] the grace of his lips the king [shall be] his friend.
Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
12 The eyes of the LORD preserve knowledge, and he overthroweth the words of the transgressor.
Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
13 The slothful [man] saith, [There is] a lion without, I shall be slain in the streets.
Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
14 The mouth of strange women [is] a deep pit: he that is abhorred of the LORD shall fall therein.
Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
15 Foolishness [is] bound in the heart of a child; [but] the rod of correction shall drive it far from him.
Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
16 He that oppresseth the poor to increase his [riches, and] he that giveth to the rich, [shall] surely [come] to want.
Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
17 Bow down thine ear, and hear the words of the wise, and apply thine heart unto my knowledge.
Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
18 For [it is] a pleasant thing if thou keep them within thee; they shall withal be fitted in thy lips.
Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
19 That thy trust may be in the LORD, I have made known to thee this day, even to thee.
Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
20 Have not I written to thee excellent things in counsels and knowledge,
Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
21 That I might make thee know the certainty of the words of truth; that thou mightest answer the words of truth to them that send unto thee?
Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
22 Rob not the poor, because he [is] poor: neither oppress the afflicted in the gate:
Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
23 For the LORD will plead their cause, and spoil the soul of those that spoiled them.
Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
24 Make no friendship with an angry man; and with a furious man thou shalt not go:
Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
25 Lest thou learn his ways, and get a snare to thy soul.
Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
26 Be not thou [one] of them that strike hands, [or] of them that are sureties for debts.
Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
27 If thou hast nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?
Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
28 Remove not the ancient landmark, which thy fathers have set.
Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Seest thou a man diligent in his business? he shall stand before kings; he shall not stand before mean [men].
Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
