Proverbs 21
1 The king’s heart [is] in the hand of the LORD, [as] the rivers of water: he turneth it whithersoever he will.
Ang puso ng hari ay isang batis ng tubig sa kamay ni Yahweh; siya ang pumapatnubay dito kahit saan niya naisin.
2 Every way of a man [is] right in his own eyes: but the LORD pondereth the hearts.
Ang bawat pamamaraan ng tao ay maaaring tama sa kaniyang paningin, ngunit si Yahweh ang sumusukat ng mga puso.
3 To do justice and judgment [is] more acceptable to the LORD than sacrifice.
Ang paggawa ng kung ano ang tama at makatarungan ay mas katanggap-tanggap kay Yahweh kaysa sa sakripisyo.
4 An high look, and a proud heart, [and] the plowing of the wicked, [is] sin.
Ang mapagmalaking mga mata at mapagmataas na puso - ang ilawan ng masama - ay kasalanan.
5 The thoughts of the diligent [tend] only to plenteousness; but of every one [that is] hasty only to want.
Ang mga plano ng masipag ang tanging daan sa kasaganahan, ngunit ang lahat ng kumikilos ng masyadong mabilis ay sasapit lamang sa kahirapan.
6 The getting of treasures by a lying tongue [is] a vanity tossed to and fro of them that seek death.
Ang pagtamo ng kayamanan ng isang sinungaling na dila ay panandaliang singaw at isang patibong na nakamamatay.
7 The robbery of the wicked shall destroy them; because they refuse to do judgment.
Ang karahasan ng kasamaan ay tatangayin sila palayo, sapagkat sila ay tumatanggi na gawin kung ano ang patas.
8 The way of man [is] froward and strange: but [as for] the pure, his work [is] right.
Ang paraan ng makasalanang tao ay liku-liko; ngunit ang taong dalisay ay gumagawa ng tama.
9 [It is] better to dwell in a corner of the housetop, than with a brawling woman in a wide house.
Mas mabuti pang mamuhay sa sulok ng bubungan kaysa sa bahay na kahati ang palaaway na asawang babae.
10 The soul of the wicked desireth evil: his neighbour findeth no favour in his eyes.
Ang gana ng masama ay nagmimithi ng labis na kasamaan; ang kaniyang kalapit-bahay sa kaniyang mga mata ay walang nakikitang kabaitan.
11 When the scorner is punished, the simple is made wise: and when the wise is instructed, he receiveth knowledge.
Kapag ang nangungutya ay naparusahan, ang mangmang ay nagiging matalino, at kapag ang taong marunong ay naturuan, nadadagdagan siya ng kaalaman.
12 The righteous [man] wisely considereth the house of the wicked: [but God] overthroweth the wicked for [their] wickedness.
Ang isang gumagawa ng tama ay binabantayan ang bahay ng masama; kaniyang dinadala ang masama sa kasiraan.
13 Whoso stoppeth his ears at the cry of the poor, he also shall cry himself, but shall not be heard.
Ang isa na hindi dininig ang iyak ng mga mahihirap na tao, kapag siya din ay umiyak, hindi siya maririnig.
14 A gift in secret pacifieth anger: and a reward in the bosom strong wrath.
Ang lihim na regalo ay nagpapahupa ng galit at ang isang tagong regalo ay nag-aalis nang matinding galit.
15 [It is] joy to the just to do judgment: but destruction [shall be] to the workers of iniquity.
Kapag ang katarungan ay tapos na, nagbibigay ito ng kagalakan sa gumagawa ng tama, ngunit ito ay nagdadala ng takot sa mga masasamang tao.
16 The man that wandereth out of the way of understanding shall remain in the congregation of the dead.
Ang siyang naliligaw sa daan ng pang-unawa, ay mamamahinga sa pagpupulong ng mga walang buhay.
17 He that loveth pleasure [shall be] a poor man: he that loveth wine and oil shall not be rich.
Ang sinumang minamahal ang aliw ay magiging mahirap, ang taong minamahal ang alak at langis ay hindi magiging mayaman.
18 The wicked [shall be] a ransom for the righteous, and the transgressor for the upright.
Ang masamang tao ay magiging katubusan sa gumagawa ng tama, at ang hindi tapat ay katubusan para sa matuwid.
19 [It is] better to dwell in the wilderness, than with a contentious and an angry woman.
Mas mabuti pang mamuhay sa disyerto kaysa makasama ang babaeng nagdudulot nang alitan at sobrang makapagreklamo.
20 [There is] treasure to be desired and oil in the dwelling of the wise; but a foolish man spendeth it up.
Ang pinakamahal na yaman at langis ay nasa tahanan ng matalino, ngunit inaaksaya ito ng mangmang na lalaki.
21 He that followeth after righteousness and mercy findeth life, righteousness, and honour.
Ang gumagawa ng tama at mabait—ang taong ito ay makasusumpong ng buhay, katuwiran at karangalan.
22 A wise [man] scaleth the city of the mighty, and casteth down the strength of the confidence thereof.
Isang matalinong tao ang pumunta laban sa lungsod nang makapangyarihan, at kaniyang ginigiba ang matibay na moog na nagtatanggol nito.
23 Whoso keepeth his mouth and his tongue keepeth his soul from troubles.
Sinumang nagbabantay sa kaniyang bibig at dila ay nag-iingat na hindi makasali sa gulo.
24 Proud [and] haughty scorner [is] his name, who dealeth in proud wrath.
Ang hambog at mapagmataas na tao - “mangungutya” ang kaniyang pangalan - kumikilos nang may pagmamataas na kayabangan.
25 The desire of the slothful killeth him; for his hands refuse to labour.
Ang pagnanais ng tamad ay pumapatay sa kaniyang sarili, dahil ang kaniyang mga kamay ay tumatanggi sa pagtatrabaho.
26 He coveteth greedily all the day long: but the righteous giveth and spareth not.
Buong araw siyang nagmimithi at nagmimithi nang labis, ngunit ang isang gumagawa ng tama ay nagbibigay at hindi nagpipigil.
27 The sacrifice of the wicked [is] abomination: how much more, [when] he bringeth it with a wicked mind?
Ang alay ng masamang tao ay kasuklam-suklam; ito ay mas kasuklam-suklam pa kapag dinala niya ito ng may masasamang motibo.
28 A false witness shall perish: but the man that heareth speaketh constantly.
Ang hindi totoong saksi ay mamamatay, ngunit ang isang nakikinig ay magsasalita sa lahat ng oras.
29 A wicked man hardeneth his face: but [as for] the upright, he directeth his way.
Ang masamang lalaki ay ginagawa ang sarili na tila malakas, pero ang matuwid na tao ay maingat sa kaniyang mga kilos.
30 [There is] no wisdom nor understanding nor counsel against the LORD.
Walang karunungan, pag-unawa o payo na kayang makatalo kay Yahweh.
31 The horse [is] prepared against the day of battle: but safety [is] of the LORD.
Ang kabayo ay handa para sa araw ng labanan, ngunit kay Yahweh ang tagumpay ay nabibilang.
