Proverbs 10
1 The proverbs of Solomon. A wise son maketh a glad father: but a foolish son [is] the heaviness of his mother.
Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
2 Treasures of wickedness profit nothing: but righteousness delivereth from death.
Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
3 The LORD will not suffer the soul of the righteous to famish: but he casteth away the substance of the wicked.
Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
4 He becometh poor that dealeth [with] a slack hand: but the hand of the diligent maketh rich.
Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
5 He that gathereth in summer [is] a wise son: [but] he that sleepeth in harvest [is] a son that causeth shame.
Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
6 Blessings [are] upon the head of the just: but violence covereth the mouth of the wicked.
Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
7 The memory of the just [is] blessed: but the name of the wicked shall rot.
Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
8 The wise in heart will receive commandments: but a prating fool shall fall.
Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
9 He that walketh uprightly walketh surely: but he that perverteth his ways shall be known.
Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
10 He that winketh with the eye causeth sorrow: but a prating fool shall fall.
Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
11 The mouth of a righteous [man is] a well of life: but violence covereth the mouth of the wicked.
Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
12 Hatred stirreth up strifes: but love covereth all sins.
Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
13 In the lips of him that hath understanding wisdom is found: but a rod [is] for the back of him that is void of understanding.
Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
14 Wise [men] lay up knowledge: but the mouth of the foolish [is] near destruction.
Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
15 The rich man’s wealth [is] his strong city: the destruction of the poor [is] their poverty.
Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
16 The labour of the righteous [tendeth] to life: the fruit of the wicked to sin.
Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
17 He [is in] the way of life that keepeth instruction: but he that refuseth reproof erreth.
Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
18 He that hideth hatred [with] lying lips, and he that uttereth a slander, [is] a fool.
Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
19 In the multitude of words there wanteth not sin: but he that refraineth his lips [is] wise.
Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
20 The tongue of the just [is as] choice silver: the heart of the wicked [is] little worth.
Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
21 The lips of the righteous feed many: but fools die for want of wisdom.
Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
22 The blessing of the LORD, it maketh rich, and he addeth no sorrow with it.
Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
23 [It is] as sport to a fool to do mischief: but a man of understanding hath wisdom.
Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
24 The fear of the wicked, it shall come upon him: but the desire of the righteous shall be granted.
Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
25 As the whirlwind passeth, so [is] the wicked no [more: ] but the righteous [is] an everlasting foundation.
Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
26 As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so [is] the sluggard to them that send him.
Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
27 The fear of the LORD prolongeth days: but the years of the wicked shall be shortened.
Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
28 The hope of the righteous [shall be] gladness: but the expectation of the wicked shall perish.
Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
29 The way of the LORD [is] strength to the upright: but destruction [shall be] to the workers of iniquity.
Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
30 The righteous shall never be removed: but the wicked shall not inhabit the earth.
Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
31 The mouth of the just bringeth forth wisdom: but the froward tongue shall be cut out.
Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
32 The lips of the righteous know what is acceptable: but the mouth of the wicked [speaketh] frowardness.
Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
